70ko hamarkada, 60. hamarkadako betiko musika minimalista eta 80. hamarkadako rock eztandaren arteko trantsizioko moduko bat izan zen. Estilo saiakera moduko bat Euskal Herriko musikan hain esanguratsuak izan diren bi garaien artean. Garai hartako data adierazgarri bat badugu: 1976ko martxoaren 27a, 24 ordu euskaraz ekimenaren ospakizuna Donostiako Anoetako belodromoan, 10.000 lagunetik gora bertaratu zirelarik. Herri Irratiak antolatu zuen eta parte hartu zuten besteak beste Artze anaiak, Bedaxagar, Lete, Knörr, Laboa, Lertxundi, Lupe, Mendibil, Oskarbi, Peio eta Pantxoa, Sakabi eta Egañazpi trikitilariak.
Araban nabarmentzen da Gorka Knörren presentzia, nahiko ezaguna sasoi batean Araba, Azken agurraren negarra (Morts pour la patrie) edo Zergatik? moduko kantekin, hainbat disko grabatu zituena (Araba kantari, Nik nahi dudana, Guttunak), bateren bat berriagoa (Gogoaren taupadak, 2000) eta gero politikari gisa ezaguna. Patxi Villamorek, 1977ean, nolabaiteko ospea eduki zuen Nora goaz diskoarekin eta itzuli zen 1980ean Esperantza diskoarekin arrakasta haundirik gabe. Fausto jazz-rock taldeak izan zen gasteiztarren artean lehenetakoa benetako musika modernoa egiten aitzindarietako bat. Arabako hiriburukoa da baita ere Ángel Celada bateria-jotzaile beteranoa zeinek, bere jazz abentura serioez aparte, mila eta bat eskarmentu rock izan ditu. Bera izan zen hasiera batean, 1976ean Donostian sortutako, Orquesta Mondragon taldeko bateria-jotzailea eta etxean bertan ere eskola sortu duena: bere semea, Victor.
Baino pop erako musika ikuskizun gasteiztarra, eta hortaz arabarra, badirudi askoz hegoaldeko Euskal Herriko geldoena izan dela, nahiz eta 80. hamarkadan bere bultzada benetan ikaragarria zen: Hertzainak, La Polla Records, Cicatriz, Potato eta abar luze bat.
Hain zuzen Muskaria algortar aldizkari aitzindariak 1980ean galdetzen zion bere buruari Eta Gasteiz, zer? eta Zeledonius Monk artikulugileak hau esanez amaitzen zuen:
“Zergatik benetan hain mugimendu gutxi Gasteizen? Garrantzizkoa da hemen egiten apurraren, oso gutxi, berri ematen duen irrati bat ez egotea. Gainera, beste tokietako jendeekin kontzertuak egitearen gaia ere: oso gutxi dira, toki eskuragarrien eskasia harrigarriagatik. Hemendik atera diren banakoak haize kontra aritu dira. Gorka Knörr, Patxi Villamor, Lantzale, Fausto.”
1971ean Bilbon Oskorri sortzeak egungo euskal musika herrikoian bihurgune bat markatzen du zeren denborarekin talde saiakera luzeena eta emankorrena bihurtu baitzen. Bilbon bizi izan da Natxo de Felipe eta Antxon Latxaren inguruan nahiz eta hasieratik taldekide askok beste herrietatik etorriak izan. Musika bilakaera eta aberaste ibilbidea landu du: fusio doinuak mendebaldeko merkatu blai egin baino urte batzuk lehenagotik, Oskorrik jada betiko euskal sustraidun musika eta pop eta jazzaren bide berrien nahastura egiten zuen. Bere artean antza gutxi zuten Gabriel Aresti edo Mosen Beñat Etxepare bezalako idazleak ezagutarazi zizkion jende askori. Jakin du gainera zaletuen musika gustuen gorabeherak txuliatzen. Katuen testamentua edo Marijene kanta zan! gisako umeentzako testuak dituzten ekimenak edo bere saga The Pub Ibiltaria edo Ehun eta hamaikatxo kantu (elkar, 1990) eta Euripean kantari (2001) kantutegiak argitaratzeak mantentzen dute Oskorri euskal musika herrikoaren eskaintza nagusienetako bat bezala. Trikitixaren berritzailea den Kepa Junkeraren lankidetzarekin. Urbileko lehiakide askorik gabe zeren Bizkaiko aspaldiko jaurgoan apenas baitdago beste fusio talde ahaleginik, salbu ikusgarritasun gutxiago izan zutenak, Lauburu talde zeltaren tankerakoak bere partaideen artean musikari anglosaxoiaren bat zuena.
Gontzal Mendibil eta Xeberri izan zen ziren euskal musikaren “modernizazio” beste proposamen bat. Mendibil pop esparruan jarraitu zuen eta bere azken lanak nolabait iraganarekin apurtzen du zeren taldeko antzezpen edo lankidetzak baitdira, Iparragirre hegalaria bezalako antzerki moduan antolatutako ikuskizuna, bere jaioterriko, Zeanuri, biztanleek antzeztuta. Maite Iridin eta Lupe izan ziren euskal emakume ahots gutxienetakoak Bizkaian. Joseba Gotzon da beste kantautore bat oraindik aurrez-aurreko lanak egiten dituena eta noizean behin grabatu ere bai. Poparen alde erromantikora makurtua bere azken agerraldietan. Mendibil, Gotzon eta iparraldeko Niko Etxart munduan zehar ibili dira euskal futbol selekzioaren aldeko elkarrekin prestatutako ikuskizun batekin. Beste kantautore bizkaitarren izenak Bittor Egurrola, Joseba Etxeberria, eta abar izan ziren. Baino hirurogeita hamar- laurogei hamarkadetako pop talde bilbotar nagusiena Mocedades da, Los Mitosen erreleboa hartu zutenak arrakastari dagokionez.
Rocka, rock-jazza eta antzeko aukerak lantzen zituzten bizkaitar taldeak izan ziren besteak beste, Crisis, Acera, Cocktail, Aster, Danger, Amanita, City Rockers, Corrupción, Crimen y Castigo, Cumen, Enbor, Kartoffen, Laster, Mauricio Vicio y su Conjunto, Leikers, Maldoror, Feet, Fase, Evohe eta beste asko. Bizkaiko protopunkaren protagonista Las Vulpes, MCD, Nacional 634 eta Eskorbuto izan ziren.
Antton Valverde, Imanol Larzabal, Iñaki Auzmendi, Urko, Fernando Unsain, Ibai Rekondo, Jon Bergaretxe (ez da nahastu behar izen bereko eta berriago den beste euskal kantari batekin, Oiartzungoa), Antton Haranburu, Miren Aranburu, Aitor Badiola, eta abar nabarmendu ziren bi hamarkaden tartean. Guztien erro estilistikoa tradizionala izan batzen ere, aurrera jarraitu zutenen sorkuntza, ezin besteko zenez, pop, jazz eta beste soinu garaikidetara hedatu zen. Valverdek oso berea den lana pilatu du zeinetan Lauaxeta olerkari bizkaitarraren musika bertsioak nabartzen diren eta bere aspaldiko laguna den Xabier Leterekin egindako elkarlanak. Biek ere jende aurrean egote gorabeheratsua izan dute eta Letek bere entzute handiko kantutegiari gehitu dio garrantzizko ibilera bertsolaritzan. Imanolek lehen grabaketak Michel Etxegaray izenarekin egin zituen, euskal musikak orokorrean zentsura frankistarekin izaten zituen arazoengatik, bere kasuan deserriratu izan beharrak emendatuak. Geroztik lanegin ugari pilatu du, azken berrikuntza gaztelaniaz abestea izan delarik. Gwendal flok-rock talde bretoiarekin elkarlanean aritu zen luzaroan eta orain dela gutxiago Paco Ibañezekin, euskal-paristarrak euskaraz egin zuen grabazio batean. Donostiako Joxean Larrañaga Urko himno kutsuko hainbat abesti ezagunak egin zituen euskararen alde (Guk euskaraz) edo erromantikoak (Maite, maite, maitia) eta lanegin gorabeheratsua izan du adibidea, bere hiriko abesti herrikoak grabatzea, reggaen sartu-ateak edo bere azken urteak Gipuzkoako hiriburuan igaro zituen Jose Bergamin poeta madrildarraren lana berrikustea, zeinetan hegoaldeko kantautore Jose Meneseren lankidetza laburra izan zuen.
Txomin Artola hondarribiarrak eragin anglosaxoiko folk-poparen ezaugarri tipikoenak betetzen zituen (nahiz eta aho-soinurik ez erabili) ahotsa modulatzeko eta gitarrarekin laguntzeko eragatik. Bere gaien itxura hippyez gain (Walt Whitman poeta naturalistaren euskaratutako bertsioa barne) Goizeko euri artean bezalako kanten minimalismo hiritarraz, Haizea taldeak pop erara bihurtuko zuena, Artola bera, Amaia Zubiria eta beste musikari batzuen arteko musika esperimentu interesgarria, Txominek alde batera utziko zuena bigarren eta azken diskoa , Ontz gaua, grabatu baino lehen, ondoren esperimentu aitzindari honek bere burua deuseztatu zuen. Txominek garrantzizko lan propioa pilatu du, gehi Amaia Zubiriarekin bikoteka egindako diskoak eta bere seme Urbilekin osatutako elkarte artistiko berriagoa. Eibarren sortu zen Izukaitz 1974ean, Fran Lasuen eta Bixente Martinez (biak Oskorriko musikoak ere) alde instrumentalean eta Odile Kruzeta kantaria zelarik. Bere folk-pop atseginak Haizearen antzeko patua izan zuen: bi disko grabatu ondoren bere burua deuseztatu zuten. Bai Lasuen bai Martinezek geroago beste hainbat proiektuetan parte hartu dute: lehenengoa Txatanuga Futz Band edo Eguen Banda eta bigarrena Hiru Truku edo Igelaren Banda.
Andoaingo Iñaki Eizmendik, musika ibilbide laburra baino berezia egin zuen berea zen pop erara zeinetan nabarmendu zen bere ahots ahalmen hunkigarriagatik eta hiritar tankerako musika estiloan Gauzak ez diren, kale ixileen, bi milagarren samiña edo/eta Zaldi erratu hatsa (1981) LP bikoitza diskoekin. 70-80. hamarkadetako beste ahotsak izan ziren lehen aitatutako Mocedades- agian bizkaitar musika adierazpen arrakastatsuena espainiar merkatuan- zeinetik erauzi ziren lehendabizi Sergio y Estibaliz bikotea eta gero Amaia Uranga, zeinek bere heldutasunean euskara hutsean disko bat grabatu zuen Elkar diskoetxe donostiarrentzat. Saiakuntza pertsonala izan zen Madrilen bizi zen Patxi Andionena, Iparragirre bardoaren lana berraztertu zuen ahots klasikoa.
Gipuzkoa eta Bizkaiaren arteko mugan (Mutriku-Ondarroa) festatan jotzen zuen Indar Trabes taldea sortu zen zeinetik sortuko zen Itoiz, hasieran era sinfonikoan jotzen zuena, gero 70-80 hamarkadetako euskal pop-rockaren adierazle nagusiaz finkatua eta euskal musika gaztearen bilakaeran mugarritzat jotzen dena.
Juan Carlos Pérez izan zen bere izen nagusia. 1978ean grabatu zuten bere izen bereko lehen diskoa eta Lau teilatu kanta izan zen orduz geroztik Euskadiko pop kantarik ezagunenetako bat. J.C. Perezek jarraitu du gero telebistako musika konposatzaile gisara baita ere klasikoak ere bertako rock alderdia alde batera utzi gabe. Izan ziren talde gehiago rock sinfonikoa jo zutenak hala nola Sakre donostiarrak (1977ko Bizitzako gauzak diskoa) edo baita ere donostiarrak ziren Atman, besteak beste.
Hirurogeita hamar eta laurogei hamarkaden artean Gipuzkoako hiriburuan zeharo itxura anglosaxoia zuten hainbat adierazpen egon ziren hala nola biziki rock zaleak ziren Brakaman, LP bat grabatu zutenak, eta batez ere Orquesta Mondragon, Javier Gurruchaga esajeratua eta Jaime Stinus gitarra jolearena, azken hau gero Bartzelonara joana musika ekoizle lanetan aritzeko. Ruper Ordorika Oñatin jaioa zen, baino Gasteiz eta Bilbo artean bizi zen. Bizkaiko hiriburuan beste buru bihurri egongaitz batzuk ezagutu zituen eta Pott Banda deitu zena osatu zuten (Jimu Iturralde, Jon Juaristi, Bernardo Atxaga, Joseba Sarrionaindia). 1976 inguruan Ruperrek jende aurrean kantatzea erabaki zuen, bere lehen diskoa grabatu zuen (Hautsi da anphora) jada 1980ean eta bere hurrengo ibilbidean 80. hamarkadako kantautore berriaren irudia itxuratu du: rock kutsukoa eta musika-trena talde baten laguntzarekin.
Aitatutako Etxemendi eta Larraldez gain, nabarmendu behar dira Manex Pagola, Jean-Mixel Bedaxagar eta batez ere Peio eta Pantxoa, zeintzuk salmenta arrakasta izugarria lortu zuten 1975ko disko bikoitzarekin eta Itziarren semea tankerako himno abertzaleekin. Iparraldeko kantagintzan beste izen partehartzaileak izan dira Guk taldea (Beñat Sarasola, Joannes Borda, Eneko Labèguerie, Pampi Lakarien), Erramun Martikorena artzain lirikoa eta beste batzuk. 70. eta 80. hamarkaden artean Urria taldea martxan egon zen, grabaketa pare batekin. Bertatik erauzi zen Beñat Axiary, abeslari esperimentala proiektu esperimental ugarietan parte hartu zuena eta urtero udan Itsasun, Lapurdin, ospatzen den Errobiko festibala jardunaldi alternatiboen buru pentsalaria.
1974ean Iparraldeean sortu zen Errobi (Orquesta del Fuegotik erauzia) rock proposamen eraginkorra, Michel Ducau eta Anje Duhalderekin eta denboraldiko babesekin adibide Jean Phocas baxu-jotzailea eta geroago ekoizle oparotsua hego Euskadin. Erabateko bihurgune estilistikoa Bidasoaren iparraldean (Michel eta Anje eta gainontzeko musikariak musika herrikoitik, festetatik, jazz eta kontserbatorioetatik ere eratorriak ziren) 1978ean Tolosa eta Azpeitian zuzenean grabatutako diskoa, Bizi bizian, bezalako mugarriekin eta geroztik Euskal Herriko rock taldetan askotan errepikatu den formula diskografiko baten aitzindariak. Errobik bere burua deuseztatu ondoren, Duhalde festetan jotzen zuen Akelarre taldean egon zen eta geroago ibilbide luzea izan du bakarlari gisa. Ducauk Zalbibobo sortu zuen eta bere emaztearekin, Caroline Philips, grabatu izan du.
Nabarmentzeko iparraldeko beste rock-musikaria Niko Etxart da, Zuberoakoa, Parisen grabatzen hasi zena bere lehen diskoa Euskadin argitaratzeko 1979ean. Ximinorak edo Minxoriak bezalako taldeen sortzailea izan zen, eta oraindik lanean abeslari modura, Kilikas grabatze estudioaren arduraduna da. Bortuen beste aldeko beste izan batzuk dira Pantxika eta Gexan, Roger Idiart, Jojo eta Ramuntxo, Maddi Oihenarten ahots ederra, Pier Paul Berzaitz eta beste.
María Ostiz iruñarra hispaniar pop melengaren ahots bikaina izan zen eta Serafín Zubiri baita ere nafarra eta itsuak pop erromantikoaren lekukoa jaso du azken urte hauetan. Baita ere nafarra baino aurreko bien jarrera artistiko eta ideologikoa arront desberdinean, Joxe Angel Irigarai bere garaian Ez dok Amairu euskal kolektiboan izen ospetsua izan zen eta abesti ezagunak utzi zituen grabatuak hala nola Erribera. Ortzadar bezalako talde euskaldunak egon ziren eta ideologia aldetik oso muturrekoak ziren kantautoreak entzun ziren, Fermin Valencia (Iruñea) modukoak, edo eta Muruzabal (San Martin Unx) edo eta Iosu Goya (Bera), guztiak flok kode gordinean.
Los Rebeldes moduko taldeak 70. hamarkadan ile luze eta hippy postkulturarekiko zaletasuna ezarri zuten. Nafarreria kaleko Disco-Club 29 eta inguruko beste lokal batzuk kanpoko zaratak programatzen lehenak izan ziren, gaztedi iruindarrak bizkor onartu zituztenak bereziki rock astun modukoak. Talde aitzindarien errautsetatik beste saiakerak sortu ziren hala nola Tubos de Plata, Sparto, Ligarza, Mugre, Kafarnaun, Kaifas, Neron, School, Tocamás, eta beste aldagaiak adibide Burlatako Tensión protopunkak. Magdalena, rock sinfonikoa jotzen zuen taldea, rockeko lehen LP nafarra grabatu zuten IZ disko etxe donostiarrarekin, Lanean sartzean izena zuelarik.