Harrijasotzailea eta aizkolaria. Aduna, 1947-02-26; Tolosa 2010-03-28.
<p class="Entradilla"Mendizabal II.Adunako (Gipuzkoa) "Bordabe" baserrian jaio ziren zazpi seme-alaba, Mendizabal eta Amundarain senar-emazteak. Bi gizonezko dira, Martin eta Jose Mari. 1947ko otsailaren 26an jaio zen, eta gazte-gaztetatik hasi zen herri kiroletan, batez ere bere anaia Martin "harrijasotzaile" ospetsuaren espezialitatean.
Bere aholkuei jarraituz, ondo prestatzen da eta hogei urte bete baino lehen bere balioa erakusteko aukera du, Villabonan, 100 kg-ko harri zilindrikoarekin laurogeita hamabost altxaldi eginez, bost minutuko bi txandatan, harri-jasotzaile berrien edo "kintopekuen" txapelketa irabazi baitu. Hasiera distiratsu horretatik aurrera, bere ibilbidea goranzkoa da argi eta garbi, eta denbora gutxian espezialitateko lehen figurekin topo egin du, pisu handiko harriekin egindako jardueretan nabarmenduz.
Nahiz eta bere marka maximoa 225 kg-koa izan. 200 kiloko harri kubikoarekin sei minututan lortutako sei altxaldiak dira, zalantzarik gabe, bere arrakastarik handiena. Hain lasterketa bikaina Lekeition eten zen, harria eskuineko hankaren gainera erortzean hautsi egin zen erakustaldi batean. Horrek urtebeteko baja suposatzen du, eta agian kirol praktikari behin betiko agur esatea.
Istripuak Jose Mari Mendizabalen bizitza erabat aldatu du. Ezkondu eta Leitzan jarri zen bizitzen, erretegi bat muntatuz. Han, irmotasun eta adore handiz, lesioa gainditu eta txapelketara itzuli da, baina harriak alde batera utzita, "aizkolari" bihurtu da. Agian, erabakian eragina izango zuen "aizkoraren" kirolak eskualdean duen gorakadak eta Saralegui, Astibia edo Latasa bezalako gizon eskarmentudunen gertutasunak.
Hogeita hamar urterekin berragertu da bere alderdi berrian. Ataungo Aierbe izango du aurkari, eta "kanako" lau enbor moztea izango da proba. Pronostikoaren kontra garaitu zuen eta, bere debut arrakastatsuaren ondoren harriekin gertatuko zen bezala, etengabeko arrakasta sortari ekin zion, zirkunferentzia handiko enborretan edo erresistentzia lanetan nabarmenduz.
Hiru aldiz lortu du Nafarroako txapeldun titulua. Lehena 1981ean, Vianan 1984an eta Iruñean 1987an lortutakoak datoz atzetik. Leitzan, 1985ean, Euskal Herriko Txapelketa irabazi zuen, eta 1987an, berriz, Euskadiko azpitxapeldun izan zen Gasteizen.
Titulu horiez gain, beste hainbat garaipen eta marka garrantzitsu ere lortu behar dira. Adibidez, Areson enbor bat moztea 9 minetan. 36 seg. eta bi agertoki berean, 20 min-an. 43 seg. Lau enbor moztu ditu Tolosan 51 minutuan. 15 seg. eta bost Aian 63 minetan. 01 seg. Guztiak "kanakoak". Bere balentriarik handienetako bat Mindegia mendean hartu zuenean egin zuen, "mendeko erronka" deiturikoan, 1,25 eta 2,60ko berrogeita hamabi enbor lau ordu, hamabi minutu eta bederatzi segundotan moztuz. Proba 1983ko urtarrilaren 23an egin zen. Gainditzen zaila den beste marka bat Mendizabal II.ak Aian 86-3-23an lortutakoa da, 80ko 8 enbor 40 minutuan ebakita. 23 seg. Bilboko 3,40 m-ko zirkunferentziako enborra 19 minututan moztu zuen, 1984an.
Azken urteetako apusturik zirraragarrienen artean, Mendizabal II.a eta Arria II.aren artekoa nabarmendu behar da: 54 hazbeteko 20 "kanaerdiko" egin dituzte, lehenak 32 minutuan irabazita. 43 seg. Azkenik, Jose Mari Mendizabalek Donostian eta Tolosan jokatutako munduko bi txapelketetan izandako jardunari aipamena egin behar zaio. Lehenengoa 1982an izan zen, Euskadiko eta Australiako selekzioen artean. Arria II.a, Mendizabal II.a (txapelduna eta txapeldunordea) eta Ugarteburu izan dira euskal txirrindulariak. Australiaren aurkako bigarren txapelketa ere 1987an egin zen, eta Mindegia, Arróspide eta Mendizabal II.ak osatu zuten euskal hirukotea izendatu zen berriz txapeldun.
20 urte baino gehiago probetatik kanpo eman ondoren, Jose Maria Mendizabal 2009ko maiatzean hasi zen berriro entrenatzen, galdutako sasoia berreskuratzeko asmoz.
2010eko martxoaren 28an, Tolosako zezen-plazan aizkora hartu eta Jose Mari Olasagastiren aurka neurtu zen, 2,50 metroko diametroko lau enbor bertikalean jarriz. Baina egindako ahaleginaren eta pilatutako nekearen ondorioz, Mendizabalek ezin izan zuen proba amaitu eta erretiratu egin zen, bihotzekoak jota ordu gutxira hil zelarik. 63 urte zituen.