Industriak

LEMOIZKO ZENTRAL NUKLEARRA

1975 eta 1976 artean, munduko energia-krisi betean eta Espainiako trantsizio politikoan, nuklearren aurkako oposizioak Deba eta Eako proiektuak gelditzea lortu zuen, eta, aldi berean, Nafarroako Aldundiak Tuterako zentralerako proiektatutako kokapena baztertu zuen. Lemoizko zentralaren inguruan, Euskal Kostalde Ez Nuklearraren Defentsarako Batzordea estu dabil, eta 1976an proiektuaren aurkako jarrera osoa bildu zuen. Nuklearistak zein antinuklearrak bat datoz Euskal Autonomia Erkidegoko industria-eremuari indarrez eragiten dion petrolio-krisia oso larritzat jotzean, energia propioan oso urria baita, eta energia-hornidura handitzea lortzeko beharrarekin ados daudela adierazi dute. Batzuentzat, arrisku nuklearra saihestezina da, eta aurre egin behar zaio; beste batzuentzat, nahitaezkoa da eguzki energia bezalako alternatibak bilatzea, ekologistek hartzen duten ikurra. Baina une horretan, biztanleria gehiena txundituta egonik, nuklearren aurkako oposizioa da indar handiagoz entzuten dena. 1976ko uztailaren 3an, CDCVNNk 150.000 pertsonak sinatutako idazki bat eman zion Bizkaiko Foru Aldundiari. Horien artean, 230 mediku, zazpi arrantzale-kofradia, 11 kultura-erakunde, Arkitektoen Elkargo Ofiziala, Lemoizko zentralaren mugakide diren herrietako jolas-elkarteak eta bizilagunak zeuden. Idazkiak Administrazio Zentrala eta Bizkaiko Aldundia kondenatzen ditu, eta Lemoizko zentralaren proiektua eta obrak berehala geldiaraztea eskatzen du. Abuztuaren 29an lehenengo manifestazioa egingo da: Plentziatik Gorlizera 50.000 pertsona baino gehiagoko martxa, «¡Por una Costa Vasca No Nuclear. Gure ingurumenaren kontrol publiko baten alde. Gure Herriaren diseinuan publikoki parte hartzearen alde!» leloarekin. Kontsumo eta ekoizpen energetikoa Euskadin. Nuklearra ez den euskal kostaldearen defentsarako Batzordeak egindako «Euskadi edo Lemoiz» liburuan, Iberduero, SAren datuen arabera energia elektrikoa ekoizteko gaitasuna azaltzen da, 1978an prentsan islatuta. Horrela, zifra hori 8.590 milioi kw/o-koa da, datu berberen arabera eta 77. urtean 11.996 milioi kw/o-koa izan zenean. Hau da, 3.406ko defizita. Hala ere, enpresak berak «El por qué de la central de Lemóniz» dokumentuan 1977. urterako eskaintzen dituen datuak 3.598 milioi kw/o-koak dira, 12.080 gastaturengatik ekoitzitakoak, eta horrek 8.482 milioi kw/o-ko defizita dakar. Ikus daitekeenez, «Lemoizko gerran» zenbakiak zentzu batean eta bestean erabiltzen dira, nahiz eta bi kasuetan nolabaiteko energia-defizita aitortzen den. Obrak hasi eta lau urtera, 1976ko irailaren 22an, Mungiako Udalak Iberdueroren beste eskaera bat jaso zuen, zentrala eraikitzeko obren behin betiko lizentzia eta instalatzeko eta irekitzeko behin betiko lizentzia eskatzeko. Urriaren 14an, Mungiako eta Lemoizko milaka herritarrek idatzi juridiko bat sinatu zuten, eta bakoitza bere udalean entregatu zen. Bertan, aurrekariak eta alegazioak azaldu ondoren, auzotarrek aintzat hartzen dituzte beren udalei dagozkien adierazpenak, indarrean dagoen araudian eta legerian oinarrituta. 1976. urtearen amaieran eta 1977. urtearen hasieran, bi aldeek idatzi, erantzun eta prentsaurrekoak eman zituzten. Antinuklearrek Bizkaiko Diputazioa salatu dute. Iberduerok lursailen hirigintza-kalifikazioa aldatzeko dispentsa eskatu dio Probintziako Hirigintza Batzordeari. Arkitektoen Elkargo Ofizialak, Lemoizko Gure-Mendi Jabeen Erkidegoak eta Mungiako Andra Mari Familia Gurasoen Elkarteak hainbat idazki aurkeztu dizkiote Hirigintza Batzordeari, Iberduerok egindako eskaeraren aurka. Apirileko bigarren astean, administrazio-espediente bana ireki zen Lemoiz eta Mungiako udalen aurka. 1977ko maiatzaren hasieran, Batzordeak Bizkaiko Foru Aldundiaren erabakiaren aurkako aurkaratze-txostena egin zuen. Mungia eta Lemoizko ia erkidego guztiek sinatu zuten, eta Jose Allende Landaren eta Jose Ramón Recalderen aholkularitza izan zuen. Ekainaren 18an, Lemoizko Udalak erabaki zuen Iberduerok eskatutako kalifikazio-aldaketaren aurkako txostena ematea Aldundiari. Uztailaren 14an, 100.000 pertsona baino gehiagok manifestazioa egin zuten Bilbon, Lemoiz geldiarazteko eta Euskal Kostalde ez-nuklearraren alde. Munduko adierazpenik handiena dela uste da. Abuztuaren 11n, Bizkaiko Foru Aldundiak honako erabaki hau hartu zuen ezohiko bilkuran: a) Plentzia-Mungia Eskualdeko Hiri Antolamenduko Plan Orokorra aldatzeko espedienteari aurkeztutako erreklamazioak ezestea. b) Basordas ingurua industrialtzat jotzean datzan aldaketa-espedientea behin-behinean onartzea eta «parke» gisa kalifikatutako eremuaren kokapena aldatzea. Hilabete hauetan, batzorde antinuklear ugari sortzen dira euskal geografia osoan zehar.