Monarkia eta noblezia

Iñigo Iñiguez Arista

Zahartzaroan, laurogei urte buruan, bere heriotzara arte inoiz bere onera etorriko ez zitzaion paralisia azaldu zitzaion. Datu hori Ibn Haiyanek ematen du, 843ko ekimenean jasandako zaurietatik paralisi hori etorri zitzaion ala ez argitu gabe. Data horietan, iruñar errege bezala, izatez, bere Garzia Enekez edo Iñiguez semea azaltzen da. Litekeena da, Erregea Leireko monasteriora erretiratu izatea, toki lasai eta segurua baitzen, mesede egiten ziona eta, bestalde, euskal monarkiaren jatorria ere izanez. Leire, eta bere Piriniar bailarak, Eneko "Arista"ren bere lehen lurraldeak ziren Erreinuaren jaiotza sortzean. 852koa den agiri batean, aldakia, eta egiazkotasun zalantzaduna, Eneko "Arista"ri ekimen ospetsu batera eta geroztik izan zen Alodia eta Nunilona Ama Birjinei dagozkien gorputzak Leirera eramatera joanarazi zioten, Erregeak berak eta Wilesindo gotzainak une horretan esan zituzten hitzak gogora ekarriz. Dena delakoa dela agiriaren egiazkotasunaz, bertan aipatzen dena zerbait historiko eta egiazkoaren oihartzun zalantza ezina da. Abd al Rahman hil eta Frantziako eta Akitaniako Carlos Bususoila garaile den 852. urtean bertan, Enneko Ennekez "Arista edo Aritza", "Baskoia" ere hil egin zen.