Sailkatu gabe

GEOGRAFIA (BIZKAIA: OROGRAFIA)

Bizkaiko lurzorua, funtsean, menditsua da. Baina bi ibar eder ditu, Durangokoa eta Gernikakoa. Lehenengoa zabalagoa da, Ibaizabalen ertzetako erdialdea hartzen duela esan baitaiteke. Mundaka ibaiaren alubioiek osatzen dute Gernikakoa, eta ibai-garraiorako materialek eta itsas hareek oztopatzen duten heinean hazten ari da. Bizkaiko erliebea, batez ere, Ibaizabaleko arroak mugatzen dituzten bi mendikateek modelatzen dute. Hegoaldekoa Anbototik eta Alluitzetik, Urkiolatik, Mugarratik eta Gorbeiatik. Iparraldekoa, Arno, Kalamua, Oitz, Lemoako Haitzak, Bizkargi eta Berriaga mendiekin. Bi mendilerroetatik ibaiadar batzuk jaisten dira, haran txikiak osatuz kontrahorma malkartsuen, muinoen eta ibarren artean, Ibaizabalera iritsi arte. Garaiera txikiagoko mendien segidak, Bizkaiko iparraldekoak edo barrualdekoak, ibai independente batzuk sortzen ditu, Lea, Artibai, Mundaka, Butroi, etab. Horrek haran txiki batzuk sortzen ditu, muinoz eta ibar txikiz beteak, Gernikakoa izan ezik, oso garrantzitsua baita, hurrengo kostaldera begira. Itsaslabar malkartsuak eta itsasadar txikiak ditu. Bilboko itsasadarraren beste aldean, Enkarterrietako zatiak ere mendiko ezaugarriak eta ibar gutxi ditu. Nerbioi ibaiaren erdialdeko arroak, Aretatik Basauriraino, Bizkaiko itxura orokor bera du, menditsua, berdea, baserri, herri eta lantegiz josia. Bilboko itsasadarrak, bere eraketa menditsua eta industriaren mesedetan sakrifikatzen ari den ibarren batekin, aparteko kapitulua merezi du. Bizkaiko sistema menditsuak paraleloan doazen bi kate nagusi ditu. Lehenengoa, Pirinioetakoa, askoz ere nabarmenagoa, Anbototik Gorbeiaraino hedatzen da. Pirinioetako katearen jarraipena da. Nafarroako Hiru Erregeen Mahaitik (2.430 m) Ori, Saioa, Aralar, Aitzgorri, Artia, Elgea eta Arlabanetik abiatzen da, Gipuzkoa, Araba eta Bizkaiko muga den Besaideraino. Kate honen Bizkaiko altuera nagusiak ekialdetik mendebaldera daude: Anboto (1.246 m), Alluitz (1.068 m), Urkiola-Mendi (1.009 m), Aramotz (1.009 m) eta Gorbeia (1.475 m). Gorbeiako mendiguneak hainbat gailur garrantzitsu ditu: Lekanda (1.302 m.), Gatzarrieta (1.183 m.), Gorosteta (1.255 m.), Aldamin (l.362 m.) eta besteren bat. Laudioko mugan (Araba), Ganekogorta (998 m). Gordexolako mendietan, Arabako mugan, Beraskola (662 m) eta Espaldaseca (696 m). Ordunte mendilerroaren lehenengo mendiak Kolitza mendiarekin hasten dira (874 m), eta Burgosekin muga egiten dute. Ordunteko ehoak, Bizkaiko eta Burgosko lurrak banatzen dituen harresiak, altuera garrantzitsuak ditu, hala nola Burgüeno (1.032 m), Maza de Pando (1.018 m), Baigerri (1.104 m). Kostaldeko ibai txikien isurialdea osatzen duen Bizkaiko iparraldeko mendikatea Kalamuan (779 m), Urkon (791 m), Mendibilen (611 m), Oizen(1.026 m), Bizkargin (566 m), Berriagan (366 m) eta Munarrikolandan (255 m) hasten da.

BIZKAIKO MENDIAK
Nombre Macizo/Sierra Altitud Acceso
Aizkorrigan Aldamin Altipitatz Alluitz Anboto Arrietabaso Baiguerri Bedarbide Burgüeno Gatzarrieta Gorbea Gorosteta Iturrigorri (Tologorri) Lekanda Leungane Maza de Pando Oderiaga Oiz Peñalta Solayera Ubixeta Udalaitz Urkiolamendi Usotegieta Gorbea (Itxina) Gorbea Gorbea (Itxina) Duranguesado Duranguesado Eskubaraiz Ordunte Salvada Ordunte Gorbea Gorbea Gorbea (Itxina) Salvada Gorbea Aramotz Ordunte Gorbea Oiz Ordunte Salvada Gorbea Duranguesado Gorbea 1.090 1.362 1.164 1.068 1.296 1.022 1.104 1.041 1.037 1.183 1.475 1.255 1.064 1.302 1.009 1.018 1.234 1.026 1.140 1.039 1.106 1.092 1.009 1.178 Ibarra, Villaro Ceánuri, Barázar (pto.), Ubidea Ceánuri, Ibarra Izurza, Abadiano, Urkiola Durango, Urkiola Mañaria, Urkiola Ungo, Nava, Carranza (V. y B.) Orduña, Lendoño (V. y B.) Valmaseda, Arcentales (V. y B.) Ceánuri Ceánuri, Ubidea, Murguia, Murua (V. y A.) Ceánuri, Villaro, Ibarra Orduña, Lendoño (V. y A.) Ceánuri, Villaro, Ibarra Durango, Mañaria, Dima Ungo-Nava, Carranza (V. y B.) Orozco, Ibarra Garay, Berriz, Zugaztieta Carranza, Ungo-Nava, Lanestosa Orduña (V. y B.) Orozco, Ibarra Elorrio, Kanpanzar (pto.), Mondragón (V. y G.) Urkiola Orozco, Ceánuri