Kontzeptua

Demografia

Populazioa zenbaketen objektua dugu. Eragiketa estatistiko ezberdinen bitartez, populazioaren azterketa ahalbidetzen duten datuak jasotzen dira. Urte luzetan, zentsuak izan dira datu demografikoen iturri nagusiak; hauen objektua etxeak izatetik pertsonak izatera pasatzen denean, populazioaren nozioa sendotu egiten da eta iturri demografiko modernoetaz hitz egin dezakegu.

Objetibotzat jotzen ditugun kontaketarako ariketa hauek errealitatea eraikitzen dute. Hau da, iturri hauek gertaeren definizio zehatza erabiltzen dute; definizio horien arabera jasotzen dituzte datuak eta eraikitzen dituzte adierazleak. Eragiketa estatistikoak ere garaiko produktuak ditugu. Ez dituzte jendartean onartzen ez diren errealitate politiko eta sozialak islatzen. Aldaketa sozialekiko egokitze prozesu mantsoa dute. Hortaz, neurtzen dena existitzen da eta neurtzen ez dena ez da existitzen (Luxán; 2004 eta 2005). Adibidez, 1991 urterarte Espainako zentsuetan ezkondutako emakumeei baino ez zitzaien galdetzen zenbat ume izan duten, emakume ezkongabeen ugalkortasuna izkutatuz.

Euskal Herriaren kasuan, lurraldetasuna dugu hizpide. Euskal Herria osorako datuak lortzea lan nekesa da, estatistikak lortzeko erakunde ezberdinetara jo behar baitugu eta erakunde horiek lurralde-esparru, egutegi eta datuak jasotzeko irizpide ezberdinak erabiltzen baitituzte. Lan ildo honetan aritu izan da Euskal Herriko Datuen Talaia, zailtasun hauei aurre egiten saiatzen den egitasmoa.

Erroldak eta zentsuak iturri demografiko klasikoak dira. Eragiketa hauen abantaila laginarekin baino populazio osoarekin lan egitean datza. Beraz, data eta lurralde jakin bateko biztanle guztien informazioa jaso eta ezaugarri ezberdinen arabera tabulatzen dute. Zentsuek gai anitzi buruzko informazio zabala plazaratzen dute, betiere populazioa stock -uneko argazki finkoa, momentuko deskribapena- hauetan oinarriturik eraiki daitezkeen adierazleen bitartez. Biztanleria eta Etxebizitza zentsuak 10 urtero burutzen dira.

Bizi-estatistikak, hau da, populazioaren berezko mugimenduak jasotzen dituzten estatiskak, aspaldiko kontuak dira ere. Populazioaren Berezko Mugimenduak (PBM) fluxuak islatzen ditu, hots, prozesuak, egoera aldaketak: bizitzaren hasiera eta amaiera eta ezkontza gertatzen edota desegiten delako egoera zibilan izan daitezkeen aldaketak.

Honetaz gain, maiztasun jakin batez egiten diren inkesta ugari dago, hala nola, Biztanleria Jardueraren Arabera, Inkesta Demografikoak, eta Denbora Aurrekontuen Inkesta.

Inkesten artean, inkesta biografikoak dira azpimarragarrienak. Iturri hauek XX. mendearen bukaeran zabaldu ziren eta larogeigarren hamarkadan Europako zenbait ikerketa zentruetan martxan jarritako lan ildoekin lotuta daude. Datu iturri berriak diseinatzeaz gain, demografia zentru hauetan datu biografikoekin lan egiteko metodologia garatu dute. Lan ildo honek helburu bikoitza izan du: alde batetik, gertakarien arteko harremanen ikerketan sakontzea; bestetik, gertakari demografikoen oinarrietan dauden arrazoiak eta haien ondorioak hobeki ulertzea.