Bordatxuri, Gaztelu, Goyola
Elizgizona eta euskal idazlea. Gaztelun (Gipuzkoa) jaio zen 1908ko maiatzaren 5ean Bordatxuri baserrian. Donostian hil zen 1983ko urtarrilaren 6an.
Fraide kaputxino ikasketak Altsasun, Hondarribian, Lizarran eta Iruñean egin zituen eta 1933an apaiztu zen. 1935ean soldaduskatik ihesi Argentinara joan zen eta bertan eman zituen 22 urte Buenos Aires, Llavallol, Mar de Plata, Córdoba eta Mendozan bezalako hirietan. Buenos Aireseko itzulpenen lehiaketan saritzen dute 1948an. Bertan, Euskal Etxean antolatu zen eskolako irakasle izan zen. 1952an kaputxinoen ordena utzi eta apaiz sekular gelditu zen. Handik sei urtetara etxera itzuli eta Donostian ezartzen du egoitza, Auñamendi argitaletxeko erredakzioko parte izatera pasatzen delarik, hiztegigintzan nagusiki. 1959tik 1962ra Jesusen Bihotzeko Anaien Ikastetxeko kapilaua izan zen.
Literaturgintzan 1934an hasi zen, euskarazko zenbait olerki Yakintza aldizkarian argitaratuz. Ohorezko aipamena lortzen du "Loramendi" lehiaketan 1959an. Zeruko Argia, Egan, Buenos Aireseko Euzko Deya, Euzko Gogoa eta Olerti aldizkariekin kolaboratu zuen. 1961ean "Olerti" olerki lehiaketako lehen saria irabazi zuen. 1962an Fray Luis Leongoa eta Juan Gurutzekoa idazleen olerkiak itzuli zituen Musika ixilla izenburupeko liburuan, Auñamendiko Azkue bilduman.
1968an Parnaso colombiano en euskera lanaren itzulpena argitaratzen du Buenos Airesen Kolombiar olertitxoria euskeraz izenburupean. Hurrengo urtean Nora zuaz? Método intuitivo y ameno para aprender euskera lana argitaratzen du Bilbon. 1970eko azaroaren 28an "Irungo Hiria" literatur lehiaketako euskarazko olerki saria irabazi zuen lehen aldiz Biziaren erroetan (1970) bildumarekin. Bigarren aldiz, 1971an eskuratu zuen Gauean oihu (1971) lanarekin. Ondoren lehiaketa horretako epaimahaikide izatera pasatu zen.
1979 eta 1981 bitartean Bernardo Estornés Lasaren El Cantar de Roncesvalles eta El Cantar de Kixmi olerki-lanak euskaratu zituen Orreagako Kanta eta Kixmi-ren Kantua izenburupean, hurrenez hurren.
Autore beraren Cantar de Euskalerria lanaren euskal bertsioa dago argitaratu gabe, ia 300 bertsorekin.
Orixe olerkariaren hitzaurrea daraman Musika ixilla lanak, honako iritzi hau jasotzen du:
"Beraz, Gaztelu'k bi aundienetara io du; euskeraz poliki iantzi ditu bi aundien orien olerkirik onenak. Ez ote du ioko laister goiena gure izkuntzak? Guk baiñon obeki itzuliko duztenak etorri ditezke, iakiña, ta iatorrizkoekin berdindu ere egin ditezkela dirudit, erabat gaintzea neke ba'da ere. Gutxi al lizake gure ele ederrarentzat, besterenak olan emaitea, geronetik aiek lako olerkaririk atera ez ba'ledi ere?... Xoragarri zalzkit niri (itzulkizunak), ta ala zalzkiela, nik uste, gaiñekoeti. Zearo zintzo egiñak, eta ortatik asi bear da. Oso tokigune gutxitan ez dira irixten iatorrizkora... Itzultzaleak ez du errua beure; izkuntza da irixten ez dana, oralndik ez baitaukagu ongi egiña gauza guzietarako. Erabat esan, iatorrizkoa berdintzen du eskuarki, ta ez bakan ere, kentzen dio, gure adierazte ugariari ta gure mintzo-mintxoari esker. Gaztelu'k ezagutzen deuz adierazpide guzi oriek, eta aletaz ongi baliatzen da. Esangunea kutun dauka, ta musikari begiratuz, ahapaldi bikain bikaiñak ateratzen deuz".
Hizkuntzaren gaineko kontrol sakona, Gran Diccionario Clásico Español-Vasco kontsultatzen den bakoitzean nabaritzen da. Koldo Mitxelenak agerian utzi zuen hori (Egan, 1983), gaztelerazko klasikoen itzulpena juzgatzerakoan:
"... Gutxi bezain liburu joria eta ugaria eman digu Goikoetxea jaunak gutxitan landu den sail bat lantzen duena, gaiñera. Euskal-poesiaren atzeaz eta geroaz kezkatan denak usu erabilliko du, ezpairik gabe, esku-artean".
José de Artechek Orixek sarrera egindako Musika ixilla-ren inguruan hau idatzi zuen:
"Labor muy difícil, que exige muy larga dedicación, un amoroso inclinarse hacia la obra de los excelsos poetas objeto de la versión. Para comprenderlo basta con abrir en cualquiera de sus páginas el tomo objeto de este comentario, porque a doble página, en las páginas pares el original castellano y en las impares la traducción vasca correspondiente, dan fe de la abrumadora tarea. Seguir paso a paso las dos versiones, la versión original castellana y la condensadísima traducción vasca, es un verdadero placer. El mejor elogio que puede hacerse del trabajo de Gaztelu es reconocer que su versión, sin mengua ninguna de la profundidad de los conceptos, suena perfectamente... D. Nicolás de Ormaechea, nuestro grande y finado humanista, maestro en literatura grecolatina y excelso poeta él mismo, aparece prologando todo el libro con una póstuma introducción, en donde el enamorado de los místicos castellanos y conocedor como pocos de la obra de éstos, viene a decir que Gaztelu, en ciertos momentos, llega a aventajar algo al original".
Joan Inazio Goikoetxearen sortze-produkzio literario buruz, honakoa hau idatzi zuen Jaime Azpitartek Unidad aldizkarian (1971ko uztailaren 14an):
"Hay también en Joan Inazio Goikoetxea, sin olvidar ese estremecimiento de su voz, ese dolor de todo, un juego de palabras, un juego de sonidos que a veces, como juego que es, quiere distraer la importancia esencial de su poesía, la importancia de un hombre que va cantando con dolor, pero con esperanza, la enorme amargura de tantas cosas que le duelen, queriendo alumbrar esta amargura, queriendo alegrar esta amargura con una alegría arrancada también desde lo más hondo suyo aunque quiera disfrazarlo como de algo que le haya nacido gratuito y fácil:
kantuz piztu behar ditut nire gogamen-izarrak
kantuz eta txistuz jalki nire gozamen-nigarrak
que se pudiera decir que es otro San Manuel Bueno, mártir, unamunesco, el que vibra y late en la voz de Joan Inazio Goikoetxea, quizá tretas de hacerse creer cosas que evidentemente no cree o que le cuesta creer. La poesía de Joan Inazio Goikoetxea "Gaztelu", cuyas muestras hemos empezado a gustar desde estos dos volúmenes, nos aventura la promesa de un auténtico poeta de voz recia y dolorida.".