Arkitektura

Sagrarioaren Andre Mariaren eliza. Celigüeta

Celigüetako Sagrarioaren Andre Mariaren elizak erdi aroko arkitektura-eredua du, baina 1610. urtekoa da, eliza berrian hainbat obra egin zituen arren amaitzeke utzi zuen Irunberriko harginari, Joanes de Ayerrari, erreferentzia egiten dion auzi bati dagozkion dokumentuen arabera. Eloko harginak, Martin de Sarastik, jarraitu zuen lanarekin, eta Juan de Gorriak amaitu zuen.

Oinplano angeluzuzen oso luze eta estua du. Ez da aparteko atalik bereizten, eta silarrixkako kanoi erdiko ganga korritu batekin estalita dago. Oinean zurezko koru bat dago, balaustrada barrokoa duena. Gainera, burualdera atxikita, Ebanjelioaren aldean, sakristia angeluzuzena ikus daiteke, elizaren estalki berarekin.

Barnealdean silarrixkako murruek multzo luzatua osatzen dute, burualdean diagonalean paratutako albo-kontrahormekin. Portada Epistolaren aldera irekitzen da. Epistola hori arku beheratuko hobi batean gordetzen da eta erdi-puntuko arku sinple bakarraz dago hornitua. Multzoa ezkiladun kanpai-horma sinple batek osatzen du. Tenpluaren inguruan harroin, zutabe eta kapitel erromanikoen eta korintiar baten aztarnak daude.

Barnealdean pieza gutxi mantentzen dira. Horien artean, besteak beste, bataiarria nabarmentzen da, Ebanjelioaren aldean kokaturik. Bataiarri hori harrizko harmaila biribilek, zirkulu formako boladun harroin batek, zilindro formako fuste labur batek eta katilu erdi esferiko lau batek osatzen dute. Halaber, alde horretan, ur bedeinkatuaren bataiarri bat dago, zirkulu formako katilua duena, beneratua.

Elizaren aurrealdean erretaula nagusia ikus daiteke, estilo barrokokoa, XVII. mendearen bigarren erdialdekoa. Erretaula horrek trapezoide formako oinplanoa du predel bikoitzaz, gorputzaz eta atikoz egituratua. Gainera, dekorazio-efektu handia dauka. Dekorazio horretan lagungarri dira arrokaia asimetrikoa eta atikoan kokatutako erdiko horma-hobiko trozalak. Atikoaren azpian Ama Birjina Haurtxoarekin ikus daiteke, jatorrizkoaren kopia, Jatorrizkoa Iruñeko Elizbarrutiaren Museoan baitago. Orobat, atikoaren azpialde horretan San Pedro bat dago, erretaularen garaikoa. Erretaula horretatik hurbil San Juanen zutargiaren irudi bat dago, XIX. mendekoa nahiz eta eredu barrokoei jarraitzen dien. Koruan XVII. mendeko lehen hereneko bi ohol erromanista zintzilikatzen dira. Bertan San Joaquin eta Santa Ana ikus daitezke. Azkenik, sakristian estilo barroko herrikoia duen Gurutziltzaketa txiki bat dago, eta XVIII. mendeko zilarrezko kaliza barroko bat ere gordetzen da, laua eta atzealdean Iruñearen marka duena.