Literatoak

1. Urdangarin Altuna, Carmelo

Ekonomialaria eta nortasun kulturala. Carmelo Urdangarin Altuna Deban jaio zen, 1932an.

Peritaje eta Merkataritza Irakasle ikasketak egiten ari da. Eibarko Orbea enpresako zuzendari nagusia da, ondoren Euskadiko Kutxako enpresa-atalera igaroz, eta ondoren Danobat S. Koop. 1997an erretiroa hartu zuen arte.

1973an, Probintziako Aldizkari Ofizialean, Punta Endatan (Deba) zentral nuklear bat eraikitzeko proiektua argitaratu ondoren, zentral horren aurkako batzorde bateko kide da. José María Izaga Gueretak gidatu zuen batzorde hori, eta hitzaldiak eman zituen hainbat tokitan, guztira ehun baino gehiago, proiektu nuklearraren aurkako mugimendu garrantzitsu bat martxan jartzea lortu zen arte.

Ostolaza Eskolan izan zen bere beste emanaldietako bat. Jose Manuel Ostolazak dirutza handia lortu zuen lastoa erosiz Mexikon eta kapelak eginez Estatu Batuetan, eta 1924an Merkataritza Eskola eta liburutegi publiko bat sortu zituen Deban. Biak laikoak. Oihartzun handia izan zuen baita Espainia mailan ere, irakaskuntza-askatasuna planteatzen baitzen. Hil zenean, bere oinordekoa Frantzisko anaia izan zen, familiarik gabea, eta 100 milioi pezeta eman zizkion Irakaskuntza eta Kultura Sustatzeko Elkarteari, gaur egun Debako Kultur Elkartea denari. Carmelo Urdangarin izan zen lau albazeetako bat.

Debako udaleko zinegotzia izan zen hainbat legegintzalditan, hezkuntza gaietan aritu zen eta Debako gazteriarentzako zentro baten sortzailea eta lehendakaria izan zen urte askotan.

Ikusten denez, gure herriko kultur munduari lotuta egon da beti. Aranzadi Zientzia Elkarteko eta Eusko Ikaskuntzako kidea da, eta liburu hauek idatzi ditu: Deba: Euskal Kosta Nuklearra (1975), José Ramón Recalde eta Francisco Aldabaldetrekurekin; Testamento de Ostolaza (1976); Deba Ayer. 260 Argazkiak (1977); Makina-Erremintaren Historia Teknikoa eta Ekonomikoa (1982) Francisco Aldabaldetrekurekin; Trenbidea Debara heldu zeneko lehen mendeurrena - Debako trenbidearen lehen mendeurrena [1893-1993] (1993), José María Izaga eta Manuel Zaragozarekin batera; Zezen nafarrak Debara egindako azken bidaiak (1996), San Elgoibar Mende bat baino gehiagoko historia 1876-1990 (2006) eta Estar y Ecénarro. Sigma 80 urteko historia, 1914-1995 (2008), egileak argitaratua.

Baina lanbide tradizionalen gaian erakusten da gehien bere lana, artisauei egindako 400 elkarrizketa baino gehiagok erakusten duten bezala. Lan eskerga horren zati bat argitaratu da gaiari buruzko hainbat argitalpenetan:

  1. Antzinakoak. Oficios tradicional (1994), Otalora Euskadiko Kutxaren Gizarte Ekintzak argitaratua.
  2. Antzinako Lanbideak. Antzinako lanbideak (1994), Jose Mª Izaga eta Koldo Lizarralderekin batera, Gipuzkoako Merkataritza, Industria eta Nabigazio Ganberak argitaratua.
  3. Lanbide tradizionalak I (1996), egile berberekin, baina Gipuzkoako Foru Aldundiak argitaratua.
  4. Lanbide tradizionalak II (1997), autore eta erakunde berdinekin.
  5. Lanbide tradizionalak III (1999), idem.
  6. Lanbide tradizionalak IV (2000), idem.
  7. Lanbide tradizionalak V (2001), José Mª Izaga eta Gipuzkoako Foru Aldundiarekin.
  8. Lanbide tradizionalak VI (2002), idem.
  9. Lanbide tradizionalak VII (2003), idem.
  10. Antzinako lanbideak VIII (2004), bakarka eta Gipuzkoako Foru Aldundiak argitaratua.
  11. Lanbide tradizionalak IX (2005), idem.
  12. Antzinako lanbideak X (2006), Jose Maria Izagarekin batera, Julen Zabaletaren marrazki ederrekin. Gipuzkoako Foru Aldundiak ere argitaratzen du.
  13. Lanbide tradizionalak XI (2008), bakarka. Aldundiak ere argitaratzen du.
  14. Lanbide tradizionalak XII (2011), idem.
  15. Ofizio tradizionalak XIII, argitaratzeke.
  16. Deba arroko lanbide tradizionalak (2009), José Mª Izagarekin batera, Sociedad Vascongada de Ediciones y Publicaciones, S.A.k argitaratua.

Jose Maria Izagarekin batera, Xv oficios mineros (2002), edizio propioa eta Doce oficios armeros (2003), Gipuzkoako Merkataritza, Industria eta Nabigazio Ganberaren edizioa argitaratu ditu.

Besteak beste, lan hauetan parte hartu du: Deba, nora goaz? (1978), edizio elebiduna, eta Debaren etorkizuna: Etorkizunaren begira (1986).

El Correo Españolen ohiko kolaboratzailea da, baita Empresa XXI eta Tu trabajo y Unión aldizkari espezializatuetan ere, 5.000 artikulu baino gehiagorekin. Horrez gain, hainbat irrati-solasalditan parte hartzen du.