XX. mendearen amaieran eta XXI. mendearen hasieran, Bilbok aldaketa garrantzitsua izan zuen. XX. mendeko 70eko hamarkadako petrolioaren krisiak Bilboko ibaiertzetan zegoen industria astun handiaren gainbehera ekarri zuen; hala, ordura arte jarduera horretan zeuden industriek eta lantegiek zituzten lurrak bertan behera utzi edo gutxiegi erabiltzen hasi ziren.
1987an Bilboko Udalak lehen Hiri Antolamenduko Plan Orokorra diseinatu zuen, eta hiriaren hiri-garapenerako aukera handiak Abandoibarran eta Ametzolan, administrazio zentraleko enpresen lurretan, zeudela adierazi zuen. Gaur egun, desagertuta dagoen Herri Lan eta Garraio Ministerioaren (Sustapen Ministerioa) barruan Zuzendaritza Nagusi bat egoteak hirietako jarduerak koordinatzeaz ardura zuen Bilbo metropolitarra birsortzeko erakunde bat sortzea ekarri zuen, alde bakoitzak %50eko partaidetza zuelarik.
2004an, Bilbao Ría 2000k, Ángel María Nieva Garcíaren zuzendaritzapean, AENOR ISO 9001:2000 kalitate-ziurtagiria lortu zuen, Bilbo Metropolitarra eraldatzeko lurzoruak diseinatu, planeatu eta kudeatzeko.
1992ko azaroaren 19an BILBAO Ría 2000 izeneko Sozietate Anonimo bat sortu zen, eta hainbat enpresa publikok, euskal administrazioenek eta Estatuarenek, parte hartu zuten. Sozietatearen helburua erabiltzen ez ziren industria-lurrak berreskuratzea eta hiri-sarean integratzea zen, Administrazioak egindako hirigintza-plan berrien esparruan. Gainera, portuko jarduerak eta haiei lotutako trenbide-azpiegiturak Nerbioi-Ibaizabaleko kanpoko estuariora lekualdatzen hasi ziren, eta, aldi berean, hiri-espazio berriak askatzen. BILBAO Ría 2000 300 miloi pezatako (1.803.036,31€) kapital-ekarpenarekin eta Europar Batasunaren diru-laguntzekin sortu zen. Hortik aurrera, erakundeak bere finantza-oreka lortzeko gaitasuna frogatu behar izan zuen, aurrekontu publikoetara jo beharrik gabe, eta proiektu ezberdinetan aurreikusitako inbertsio osoa 60.000 milioi pezetaraino (361.445.783€) izan zen.
Hau izan zen prozedura: akziodunek Bilboko eta Barakaldoko erdialdean zituzten lurrak lagatzen zituzten, eta udalek lurzoruak birkalifikatzen zituzten. Oinarri horrekin, BILBAO Ría 2000k haien urbanizazioan inbertitu zuen eta lursailak saldu zizkien sustatzaile pribatuei. Erdialdeko lurzoruak direnez —horrek esan nahi du bazela aukera handi bat—, haien salmentak gainbalioa sortzen zuen. Gainbalio hori, era berean, hirirako eta bere ingururako jarduera garrantzitsuetan inbertitzen zen, hala nola, Hegoaldeko Saihesbidean, Bilbo Zaharrean eta Urban-Barakaldo programan.
AAHS (Abandoibarra Ametzola Hegoaldeko Saihesbidea) izan zen BILBAO Ría 2000ren jarduera handi horietako lehena, eta enpresaren helburua bildu zuen. Eragiketa honen helburua komunikazioa, trenbide sarea eta hirigintza berritzeko jarduketak egitea izan zen, lurren balioa aprobetxatzeko eta haietatik lortutako soberakinekin hiria hobetzeko.
AAHSren helburu nagusia hiriko mugikortasuna hobetzea izan zen, hori funtsezkoa baitzen metropoli-ingurune erreal bat eraiki ahal izateko. Bestea hiriaren barruan zeuden industria-lur batzuen hirigintza-birsorkuntza zen. Lehen industrialak ziren lurzati zaharren salmenta publikoaren bidez lortutako diru-sarrerak, besteak beste, trenbidea egiteko erabili ziren.
Abandoibarra Ibaizabalen ertzaren ondoan dago. 345.000 metro koadroko eremua da, Guggenheim Museo enblematikoaren eta Euskalduna Jauregiaren artekoa. Hiria berroneratzeko prozesuaren barruan, XX. eta XXI. mendeen artean, Bilboko kultura- eta ekonomia-gune bihurtu zen. Eremu horretan kontainer-terminal bat, ontziola bat eta portuko beste erabilera batzuk zeuden, bai eta gero lekuz aldatu zen trenbidearen zati bat ere. XXI. mendearen lehen hamarkadan bizitegi-eraikinak, merkataritza-gune bat, bulego-eraikin batzuk, besteak beste dorre enblematiko bat, hotel bat eta bi unibertsitate-eraikin aurreikusi ziren. Espazio handi horretan, 115.000 m2 berdeguneetarako izan zen. Abandoibarra da AAHS eragiketari baliabide ekonomiko gehien eman dizkion arloa. Iberdrola Taldea Abandoibarrako bulego-dorrea eraikitzeko prozesuaren buru zen, Cesar Pelli arkitektoak egindako oinarrizko diseinuari jarraituz. Arkitekturaren ikuspegitik, eremua nazioarteko arkitekturaren erreferentzia da. Bertan, Guggenheim Museoaren eta Euskalduna Jauregiaren artean, dorreaz gain, Rafael Moneo, Robert Stern, Ricardo Legorreta, Luís Peña Ganchegui, Eugenio Aguinaga, Robert Krier eta nazioarteko beste arkitekto batzuen eraikinak eraiki dira.
Bilboko historian, Ametzola 110.000 m2-ko eremua da, merkantzien tren-geltoki gisa erabiltzen zena. Azpiegitura horiek oztopo fisikoa ziren auzoen artean, baita hiri-sarea garatzeko ere. Ametzola, XXI. mendearen hasieran, bizitegi gune bat da, 36.000 m2ko parke berri bat duena, trenbide zaharraren gainean eraikia. Trenbide berriak lehen bereizten zituen eremuei ematen die zerbitzu. Ametzolak AAHS operaziorako ekarpen ekonomiko garrantzitsuak lortzeko balio izan du.
Trenbidearen Hegoaldeko Saihesbidean, Ezkerraldetik hirian sartzeko trenbide-sarbideak aldatu ziren. Eragiketa horri esker, merkantzien aurreko trenbidea aprobetxatu, lau geltoki berri eraiki eta beste bi berritu ahal izan ziren. Hala, Bilboko hegoaldeko auzoak erdigunearekin eta Nerbioi-Ibaizabalen ezkerralde osoarekin lotu dira. Gainera, itsasadarraren ondotik zihoan eta hiria ibaiertzarekin lotzea ezinezko egiten zuen aurreko trazadurak suposatzen zuen hesia gainditu ahal izan da.
XXI. mendearen hasieran 3,2 km eraiki ziren bide berriak, horietatik 2,3 km. estalita daude. Estaltze horrek, gainera, lehen hiri-hesi zahar bat zena zuhaitzez estalitako etorbide bihurtu du. Honek, lehen bereizitako eremuak lotzeko aukera emateaz gain, hiri erretikulak etorbide zabal bat irabazi du, hiriko irteera nagusietako batekin zuzenean lotzen dena.
2004. urtean Espainiako Sustapen Ministerioak Serantes mendiaren bidez Bilboko Portua handitzeko eremurako trenbide-sarbide berriaren obrak esleitu zituen. 2004ko azaroan BILBAO Ría 2000ren Administrazio Kontseiluak Miribillan Renfe Aldiriko Trenen geltokia egiteko lanak esleitu zituen. Bilboko auzotarrei eta San Adriango, Urizar Dorreko eta Larraskituko bizilagunei zerbitzua emango dien geltokia Renferen Aldiriko Trenbideko C3 linean (Bilbo-Urduña) integratu da, eta Abandoko geltokira bi edo hiru minutuan iristea ahalbidetu du.
BILBAO Ría 2000ren helburua irabazi-asmorik gabeko sozietatea denez, eragiketa horien soberakinek hiriko beste eremu batzuetan jarduerak egiteko balio izan dute. Bilbo Zaharrak, hirigintzaren degradazio-prozesu larria jasaten duen eremuak, soberakin horietako asko hiri-birsorkuntzako obren bidez jaso ditu. Beste eremu batzuek ere etekina atera diote operazio horri, tren-estazio eta ekipamendu berriekin.
--
Jatorrizko testua: Ana Azpiri Albistegi eta Maitena Zubizarreta
Itzulpena: ELIA itzultzaile automatikoa
Itzulpenaren berrikusketa: Joseba Rodriguez Zuazua