1904-1936
Hasieratik ikastetxe honek egoera politika eta soziala oso ondo transmititu zituen. Herri honek, Azkoitiak, XX. mendeko lehenengo herenean aldaketa sakonak pairatu zituen eta hura, eskola ere, islatu zen. Izan ere, eskola hau sortu zutenean, nahiz eta Anaiena izan, udaletxearen menpe egon zen. Udaletxe eta Anaien artean hitzarmen bat adostu zuten eta urte asko iraun zituen, baina udaletxearen barruan izugarrizko gatazka sortu zen eta horren ondorioz eskolaren martxa okertu zen. II. Errepublikan zeuden eta hau hasi berria zen, beraz, kanpoko istiluek eragin handia izan zuten eskolarekiko. Laburki esanda, Anaiak Azkoitiko ibilbidea 1904ean hasi ziren eta 30 baino urte gehiago izan ziren irakasten, baina azkenean eskolako ateak itxi behar zituzten. Udaletxeak, gurasoek, talde sozialek eta Anaiek, inork ez zuen ixtea ulertzen, baina horrela gauzatu zen.