II. Errepublika aldarrikatu (1931ko apirila) eta urtebete beranduago argitaratu zen Pascual Marinen liburua, eta argazkigintza modernoaren hasieratzat jotzen da une hori. Argazkilari bidaiarien xede bihurtu zen Espainia 1840tik aurrera, eta Marinek bidaia sakonago bat egin zuen, ez exotismoa bilatuz, baizik eta bihotzez maite zuen lurra sakonkiago ezagutzeko grinaz. Gertaerez gainera, honako gai hauek ere interesgarri ziren Marinentzat: artea, monumentuak, paisaia eta folklorea.
Paisaiak eta panoramikak islatzean errepikapen sistematiko bat ikus daiteke. Marinen paisaia-argazki askotan errepikatzen dira zuhaitzekin (zentralak edo albokoak, ebakitakoak edo osoak) egindako enkoadraketak. Gerora, argazkigintzan eragin handia izango zuten zinemako irudiek, telebistakoek eta publizitatekoek, eta guztioi ezagun egingo zaigun irudiz betetako mundu bat eratu zuten. Marinek, aldiz, beste irudi batzuetatik eskuratutako erro bisualak ere bazituen, hala nola, beste argazkilari batzuengandik, margolaritzatik eta Espainian denbora luzez landutako piktorialismo deritzonetik eskuratutakoak, hain zuzen ere.
Liburu horretako argazkiak ongi aztertuz gero, berehala ikus dezakegu denboraren joanak ezinbestean aldatzen dituela espazio geografikoak, basoen osaera, etxeak eta baserriak, eta, horixe da, hain zuzen ere, bilakaera. Joan den guztiak dakarren nostalgia ere ikus dezakegu argazki horietan, melankoliaren kontzeptuarekin lotu daitekeena. Argazkiek sentipenak ere helarazten dituzte, eta, argazki hauei dagokienez, paradoxa bada ere, isiltasuna sentiarazten dute, isiltasun handia. Badirudi argazki hauek loaldi luze batetik iratzartzen direla; hain zuzen ere, horietako asko neguan egindakoak dira.
Erromantizismoak utzitako oinarriak hautematen dira berehala, eta gerora gure artean ere jarraituko duten eran, eragina izan zuten, baita ere, Pascual Marinen bizitzan eta argazki-konposizioetan. Erdi-aroko gauzekiko, folklorearekiko, tradizioarekiko eta emozioekiko zaletasuna eta kultua azpimarratzen zituen erromantizismo horrek. Pascual Marinek islatzen duen natura ez da muturrekoa, ez eta lapurtua ere, erromantizismoak proposatzen zuen eran; natura harmonikoa da, baketsua, Bahía de San Sebastián de noche argazkian sumatzen denaren antzekoa; Nautikotik ateratako argazki eder batean, kale-argien izpiak itsaso bare eta lasai batean luzatzen dira.
Itzalak, argi-kontrasteak, jokoak uretan, islapenak eta efektu plastikoak, Ruinas del castillo Sta. Isabel edo La Bahia argazkietan (Pasai Donibanekoak biak) ikus daitezkeenen antzekoak. Irudi piktorikoak, Puente de Lizartza argazkia bezalakoak. Herrien ikuskeren zorroztasuna, dotoretasuna eta soiltasuna, Gabiria lanean ikus daitekeen eran; argazki bereziak, konposaketari dagokionez errepikatuak, gainak aukeratzen zituelako, hala nola, Getariako Alto de Meagas; ipar-ekialdeko haizeak bihurritutako zuhaitzak, irudika dezakegun itsaso baten parean, mugarik eta formarik gabeko masa zuri izugarri bat delako.
Ikuspegi erromantikoak, hala nola, Camino de Urbia eta Hondarribiko Patio del Castillo de Carlos V; argazki horietan naturak gain hartzen dio antzinako aurriak gogorarazten dizkigun eta elementu gotikoz apainduta dagoen inguru arkitektonikoari. Edo Casa del general Muñoz, Hondarribian baita ere. Erromantizismoa eta piktorialismoa hautematen dira, baita ere, Segurako ikuspegian eta Anguleros de Aguinaga argazkian; azken horrek, Pescador en Donostia argazkiarekin batera, Ortiz Echagueren argazkiak ekartzen dizkigu gogora. Zuhaitzek jarritako markoa duela, Marinek Caserio de Usurbil argazkia aurkezten digu; igokari hostotsu itxi artean agertzen da baserria argazkian. Ikuspegi horrek malenkonia eragiten digu, gaur egun belar-meta bukoliko gutxi daudelako dagoeneko.
Arkitekturak presentzia handia du Marinen argazkietan. Badaki etxaurreak aukeratzen, bai jauregienak, bai eta elizenak ere, ildaska biziak dituzten zutabeak hautatzen ditu, bai eta Frederick Henry Evansen (1853-1945) argazkiak gogorarazten dizkigun harmailadi-lerroak ere. Azken hori jauregien eta elizen argazkietan espezializatu zen. Marinek oso gustuko ditu jokoak, arkibolten lerroak, horiek jaurtitzen dituzten itzalak eta argiak, egitura arkitektonikoak, San Telmoko klaustroan eguzkiak arkupeetatik sartu eta lurra nola argiztatzen duen (Claustro de San Telmo), edo eguzkiaren argi-efektuak Itziarko Elizako beirateetatik zehar (Iglesia de Itziar), bobedetako nerbioen lerroak...
Jauregi eta jauretxe ederren argazkiak egin zituen, hala nola, Bergarako Palacio del Duque del Infantado, Zumarragako Santuario de la Virgen de la Antigua, zenbait udaletxe eta plaza, Usurbilgo Casa Soroa (elizateko zutabeek osatzen dute lehenengo planoa), Beasaingo Sta. Maria de Loinaz eliza neoklasikoa, Zestoako Palacio de Lili eta Bergarako Casa Jaureguiko esgrafiatuak.
Azkenik, Marinen liburuan ikus dezakegu ez zuela bere argazkietan pertsonak erretratatzeko asmorik, bere eguneroko estudio-lanetik urrundu baitzen lan hori egiteko. Nahiago izan zuen txoko jakin batzuk aukeratzea, panoramikak egitea; batzuetan agertzen dira pertsona batzuk, baina inoiz ere ez dira bat-batean harrapatutako pertsonak, aitzitik, kamerari begiratzen diote arreta handiz. Garai horietan pertsonak erretratatzea berria zela ikus daiteke.
30eko hamarkadako Gipuzkoako herriak, paisaiak eta ohiturak biltzen zituen argazki-bilduma horren aleetan, idazle ezagunen testuak bildu ziren 236 orrialdeetan zehar. Horren azalean, foru-aldundiaren armarria agertzen da, eta amaieran, berriz, propaganda-aipamenetan ageri dira Oarsoaldeako paper-fabrika, Oreretako A.E., Legazpiko Patricio Echeverria edo Pasaiako Portua. Argitalpen horrek zeharo txunditu zuen Luis Santos, eta tetralogia bat sortzeko asmoa piztu zion; Lo admirable de Vizcaya, Alava y Navarra argitaratu nahi zituen bolumen banatan. Alabaina, gerra zela eta, Bizkaiari zegokiona soilik argitaratu zen 1936an.