Kontzeptua

Baxenabarreko ihauteriak

Baxenabarreko bertze haranetan (Arberua, Amikuze, Ortzaize, Oztibarre, Baigorri) gehienetan suietik gabeko kabalkadarik ez zen emaiten. Tobera-mustrak ihauteriz emaiten ziren frangotan, bainan urteko bertze sasoinetan ere, adibidez Bazko astelehenez edo Mendekostez. 1889ko ihauteriz "pastorala" bat muntatu zuten Behauzen, bainan frangotan pastorala izena emaiten ziozkaten asto laster batzuer, baimenaren ardiesteko gisan. Hain segur Garaziko edo Arberukoen pareko tobera mustra edo libertimenduak egiten zitaizken probintziaren iparraldean ere. 1850eko maiatzean, ihauteritik kanpo beraz, Donapauleko auzapezak debekatu zituen hiria gauaz eta egunaz kurritzen zituzten ibilaldi dantzatu, kantatu eta musikatuak, erranez promenades horien funtsezko helburua justiziaren deliberoen aurka asaldatzea zela. Oztibarren, Baxenabarreko kabalkadetaz gain, Xiberuko eragina sendi zen baita ere ihauterietan. 1902an Donaixtin "maskarada" bat muntatu zuten, "chibalet" edo zamaltzain dantzariarekin. Izuran, Hauste egunez egiten zen merkatuan, dantza jauziak antxeretan ezartzen ziren Oztibarre eta Xiberuko herrien artean, pastoraletan bezala (Jakes Cazaubon-eri entzuna ). Halaber, badirudi Amikuzeko astolasterrek, antzerki satiriko bezala, Xiberukoen egite haundia bazutela (Urkizu, 1998; Hérelle, 1925). Baigorrin 1920 urteetarik aintzina hasi ziren suietik gabeko kabalkadak apailatzen erregularki, Garaziko adibidea segituz.