Lexique

PRESA

Muro o dique que se construye a través de un río, arroyo o canal, para detener el agua a fin de derivarla fuera del cauce, ur-agor (B-m-mond), ur-aska (AN, BN, L, S, A, Lh), naza (BN, S), palanga (BN), barradera (S, Zalg, Fx, Lh), ur-bildegi (Duv, A, Lh), bukal (Duv. ms), llago (S, Fx, Lh), ur-aska, ueska (Pl. Mug); zuk urrean uste dozu itxasoan lebatza ta baste arrain andiak geure ur-agorretako arraiñak baizen erraz artzen dituezala (Azk), parece que usted cree que en el mar la merluza y otros grandes peces se cogen tan fácilmente como los peces de nuestras presas.

Presa de río, baradera (AN, BN, L, S, H, Hb, Lh), naza (BN, Sc), paxeta, p(h)axera (A, H, Lh), paxera (Duv. ms), esponda, ezponda (H, Lh), urtegi (L?), puyadera (Az), presa (Añib).

Presa que se hace para pescar, ugazi (B-otxub), presa (AN, B, G), nasi (AN), piadera (R, Sc).

Presa de molino en los ríos, zurrunba, nazabul(h)ar (BN), igerategi (Pl. Mug).

Tablones que se ponen sobre las presas para hacer más provisión de aguas, perlanga (B, L), artepaira, ukaiña (R-bid).

Compuertas del saetín, ugate (B, G).

Conducto por donde se lleva el agua a las ruedas de los molinos, erreten (Bc, Gc), malatua (B-mond-oñ), p(h)axera (Duv. A. H. Lh), azeki (BN, R); eta ur onek joan bear du onetarako egindako erreten batean (G), y esta agua debe salir por una presa hecha para este objeto.

Cosa apresada o robada, botín, arrapatze (AN, G), baitura (Bmu), atzemaite (AN, BN), katura (L?, Lh), gaha (Lh), atzipen (BN), bilkin, harrapakin, harrapakeri (Duv. ms), harrapaketa, itsaspen, atzipen (Azk); harrapakina iretzi-arteo ezta etzanen (Duv. Num. XXIII-24), no se acostará hasta que devore la presa; gosearen da egarriaren baituran topa doguz oilloak (B-mu), hemos encontrado las gallinas presas de hambre y de sed.

Acción de prender o tomar una cosa, eutsi (AN-est-lar, Bc, Gc), atxiki (BN, L, S), atzipatu (BN).

Ave de presa, sai (B-a-mañ-o, BN, G, S), zakalatz (AN, H, Lh), xori-arrapari (AN, BN, L, S, H, Lh), xori-tzar (L, Hb, Lh).

Perro de presa, prantzes-txakur (B), txakurozkari (Pl. Mug).

Tajada o parte pequeña de una cosa comestible, okelki (B-G-al), okelazati (Pl. Mug).

Presa de gran espanto, izuaren izuz (B, G).

Aprovechar una circunstancia, kakoaz baliatu (G), kakoei eutsi (Pl. Mug).

Diccionario Auñamendi