Literatoak

Zubizarreta Dorronsoro, Patxi

Euskarazko idazlea. Ordizia (Gipuzkoa), 1964-01-25. Gasteizen (Araba) bizi da duela urte askotatik.

Euskal Filologian lizentziatua. Itzulpen ugari egin ditu, Pamiela argitaletxerako Ali Baba, Aladino eta Sinbad trilogia, adibidez.

Batez ere haur eta gazte literatura idatzi du, eta bi arlo horietan sari garrantzitsuak lortu ditu, hala nola Lizardi (1991n Matias Ploff-en erabakiak), Baporea (1994an, 1948ko udan), Antonio Maria Labaien (1995ean, Eztia eta ozpina eta Euskadi (1997an, Gizon bizia). Haur eta gazte literaturari dagokionez, Zubizarretak, besteak beste, honako lan hauek idatzi ditu: Ametsetako mutila (Elkar, 1991), Gutun harrigarri bat (Elkar, 1992), Matias Ploff-en erabakiak (Erein, 1992), Emakume sugearen misterioa (Alberdania, 1993), Jentzi (Erein, 1993), 1948ko uda (S.M., 1994), Eztia eta ozpina (Alberdania, 1995), Gizon iheslari mutila (Pamiela, 1997), Sekretuen liburua (Alberdania, 1997), Atlas sentimentala (Alberdania argitaletxea, 1998, Joseba Jaka literatur beka irabazi zuen lana), Barrikadak (Alberdania, 2003), Usoa: karpeta atxiki morea (2005 kaxa) 2005ean atera zen Urrezko giltza (Erein) librodiskoa, Joserra Senperena eta Pantaleon badoa (Pamiela) egileekin elkarlanean. 2006an, Eric-Emmanuel Schmitt idazle frantsesaren Ibrahim fauna eta Korazioen loreak (Erein) izenburuko itzulpena argitaratu zuen.

Xabier Etxaniz Erle eta Marijose Olaziregiren arabera (Euskarazko Haur eta Gazte Literaturako idazleak, Eusko Jaurlaritza, 1998), Zubizarreta "literatura modernoa eta tradizionala uztartzen saiatu den idazlea da, baina egungo errealitate, estilo eta problematika soziala ez du ahaztu. Kasu jakin batzuetan, indar ikaragarriko narratiba poetiko baten sortzailea".

Helduentzako lanei dagokienez, 1989an Jesus, Marie ta Joxe (Edit. Erein), eta 1991n Gabrielle (Edit. Erein). Ia hamar urtez ez zuen arlo horretan berriro lan egin, eta 2000. urtean Jeans-ak hozkailuan eleberria argitaratu zuen. Alberdania), senarragandik banatzear dagoen emakume bat du protagonista, eta Estatu Batuetan zehar bidaiatzen ari da furgoneta batean, beste hamabi lagunekin batera. Hari narratibo nagusia emakumea idazten ari den egunerokoa da, eta egunkari horretan elementu tipografiko bereziak agertzen dira, zirriborroak adibidez, eta, beraz, errealismo sentsazio handiagoa hartzen du. Emakumearen senarrak, Rakelek, lagun bat bidali du emaztea zelatatzeko, eta gizon horren telefono mezuak dira nobelaren beste plano garrantzitsu bat. 2001ean Zubizarretak herri askotara eraman zuen Zikoinaren hegaldia literatur ikuskizuna, Afrika iparraldean jaio baina Europan bizi diren hainbat idazleren testuekin. Argumentuaren haria zikoina batek Europako iparraldetik Marrakecheraino (Maroko) egiten duen hegaldia da. Zubizarretak Lñigo Ramirez biolontxelo jotzaileak lagunduta errezitatzen zituen testuak. 2001ean Antoine Saint-Exupéryren Printze Txikia lana ere euskaratu zuen. Elkarlanean eta Salamandra etxeek elkarlanean argitaratu zuten Printze txikia izeneko lana.

"Así, eso no es okerrago. Sobre en la comunik, para leer en un pueblo que han sido imagen que han bonbarjado los datos. Hassan-ek, gure gidariak, ez zuen hain deskribapen dramatikoa egiten: "Asto batek, en las pasaciones, en un intxaur en un pequeño en un intxaur oskolak dirudite". Y así es una medida: los tejados no son los desados, una terraza que se ha sido una vez; el kafesne que son los sucos de los bertos, soil-solo las minas margoturik; la bata de la ondoan; los otros que se están bien en bidexka si y los que se ageri diren lokaztuak; tira, si lo que se lo habaron los de los ilunak, lo que no lo que se han de lo que se lo conido. Pero para ver cómo para los cosas. Nuestra madre dice que este paisaje lo que el debate de este fin de la vista: gaztanbera, ezti y la intxaurra. Gaztanbera, Atlas Handiko gailurretako elurrarena; eztia, lur malkartsu honen kolorearena; eta intxaurra, herrixka bakoitzean intxaurrondo ugari izateko".

"Hala ere, ez da hori okerrena. Bakerorik ez izateaz gain, herrixka horiek bonbardaketa bat jasan dutela dirudi. Hassanek, gure gidariak, ez zuen hain deskribapen dramatikoa egin: "Asto batek pasatzean birrindutako intxaur-azalak bezalakoak dira". Eta neurri batean hala da: etxeek ez dute teilaturik, eta horren ordez terraza bat dute; lurrak duen kafesnearen antzeko kolorea dute, baina leihoak margotuta dituzte; elkarrengandik hurbil daude; haien artean bidezidor estu eta lokaztuak ikusten dira, hobeto esanda, estuak, lokaztuak eta ilunak, eta ez dago elektrizitaterik. Baina gauzak nola begiratzen diren, hori da kontua. Amak esaten zuen paisaia horrek postre bat ekartzen ziola gogora: gaztanbera eztiarekin eta intxaurrekin. Gaztanbera, Atlas Handiko tontor elurtuetatik; eztia, lur aldapatsu honen koloreagatik; eta intxaurrak, herrixka hauetan ikusten diren intxaurrondo ugariengatik."

(Atlas sentimentala, Edit. Alberdania, 1998).