Kontzeptua

Zamakolada

Gorteetan oso bestelako aldartea izango zen bizkaitarrek armak hartu zituztela jakin zenean. Denboran oso gertu zeuden Frantzian izandako altxamendu herrikoien ondorioak. Eta Bizkaiko gertakariei zegokienez, eredua beste euskal probintzietara igarotzeko arriskua gaineratu behar zen. Horregatik, monarkiak berehala eta irmoki erreakzionatu zuen albistea jaso bezain pronto.

Muzin egin zitzaien, Bizkaiko instituzioetatik igorrita, jaurerriarekiko leialtasuna mantentzen zela eta herritarrek lasaitasuna berreskuratu zutela zioten txostenei. Horrela, errege-ejertzitoko tropak bidali ziren hara eta baita epai-ordezkari bat ere, gertatutakoaren prozesu bat ireki zezan. Irailaren hogeita batean erregearen troparen abangoardia Bilbon sartu zen Benito San Juan brigadierraren buruzagitzapean, Bakearen Printzeko ohorezko guardiaren komandante zena. Tropa horien atzetik iritsi ziren beste batzuk. Hala, Bilbon bakarrik, lau mila soldadu batu ziren. Tropa horiek sartu eta ordu gutxira Francisco Javier Duran epaile-ordezkaria iritsi zen. Azken hori San Juanekin elkartu zen San Nicolas ostatuan.

1805eko maiatzaren 23an emandako epaiak Bizkaiko hirurehun eta hirurogeita zazpi gizon eta hamazazpi emakume kondenatu zituen eta besteak beste hauek izan ziren haien aurka ezarritako neurriak: sei mila dukateko isunak, erbesteratze zigorrak, zortzi urtera arteko espetxeratzeak edo, are, erregearen ejertzitoan zerbitzua emateko betebeharra. Ez zen heriotza-zigorrik izan, Zamakoladan zehar ez zelako hildakorik izan. Zalaparta gehien izan ziren herrietan, era berean, 1807ko martxora arte Bizkaian geratuko ziren tropa okupatzaileak mantentzeko gastuak ordaindu behar izan ziren. Bilbok erdia ordaindu behar izan zuen eta, horrez gain, hiriari "Txint Noble eta Txit Leial" tituluak kendu zitzaizkion. Beste laurden bat ordaindu beharko zuten Begoña, Deustu eta Barakaldo artean eta gainerako laurdena Erandio, Sondika, Loiu, Arrigorriaga, Etxebarri, Galdakao eta Gordexolak. Modu horretan, koroak hamaika milioi erreal jaso zituen. Horrez gain, beste miloi bat eskuratu zuen hirurogeita bost partikularrei ezarritako isunetatik.

Gainera, monarkiak epai hori eta Bizkaiko okupazio militarra baliatu zituen jaurerriaren egitura politikoa bere teoria absolutisten arabera aldatzeko. Beste aldaketa batzuen artean, korregidorea kendu zuen, ezinbesteko kargua zena, Bizkaiko foru-antolamendurako jaurerriko agintaritzaren ordezkari izaki. Horren ordez, Bizkaiko komandante nagusia eta Bilboko gobernadore militar eta politikoa ezarri zituen. Era berean, azken horren alboan alkate goren bat ezarri zen ordezkari gisa, korregidorearen eta Bilboko alkatearen tenienteak ordezkatuz.

Espainiako Independentziako Gerraren ostean, absolutismoa ezarri zenean, era berean, Zamakolada gertatu aurretik Bizkaian indarrean zen foru-antolamendua ezarri zen berriro. Dena den, argi geratu zen okupazio militar batekin Bizkaiko forua kolokan jar zitekeela. Hori erabakigarria izan zen ordutik aurrera Bizkaiko garapen politikoan eta baita Espainiako monarkiaren baitan ziren gainerako euskal lurraldeetan ere.