Politikariak eta Kargu publikoak

Vicuña Ferrero, Victorio

Julio Oria

1913ko maiatzaren 21ean Orian (Lasarte-Oria) jaiotako gipuzkoar nortasuna, familia proletario baten baitan. Gaztetatik Brunet fabrikan lan egin zuen, Gazte Sozialistetan afiliatuz.

II. Errepublika aldarrikatu zenean, militarki hasi zen. 19 urte zituela Tolosako, Ondarretako eta Guadalupeko gotorlekuko espetxeetan egona zen. 1934ko matxinadaren ondorioz, hiru gerra kontseilu zintzilik zituela, Guadalupetik behin-behineko askatasunean atera, Parisera ihes egin eta, handik, Rennesera. 1936ko otsailaren 12an itzuli zen hauteskunde kanpainan parte hartzeko. Altxamendu militarrak ezustean harrapatu du Gasteizen, bertan ezkutatu eta Falangean ustezko izenarekin sartzera behartuta ikusi baita. 1937ko ekainaren 13an, Bilbo erortzear zegoela, pasatzea lortu zuen. Ofizial sobietarrek zuzentzen duten Gijongo aire kontrako artilleriako ofizialen akademiara bidali zuten.

1937ko urriaren 19ko gauean, itsasoz ihes egitea lortu zuen, hiria erori zenean, eta egoera penagarrian lehorreratu zen La Pallicen. Handik Figuerasera joan zen, gerra amaitu arte Errepublikaren alde borrokatzen jarraitzeko. Frantzian, Gurseko kontzentrazio-esparruan giltzapetu zuten 1940ko urtarrilera arte. Han, beste batzuekin batera, bortxazko lanetara eraman zuten, alemaniar aurrerapenak zaindariei ihes eginarazi zien arte. Jendarmeek Dordoñan atxilotu zuten, eta bere bizitza etengabeko ihesaldi eta Pirinio inguruetan ezkutatu zen, Nazien aurkako erresistentzian parte hartuz (Ariège, 1942). Col del Py basoan Espainiako Gerrillarien III. Brigada antolatzea agindu zioten; hainbat sabotaje, leherketa, eraso eta abar eragin zituen. Ariège, Aude eta Cantal aldeetan. PCEra atxikitzeko garaia da. 1943ko irailean, PCEk Behe Pirinioetara eraman zuen (Juan Oria izenarekin), Pedehurat mendigunean Espainiako Gerrillarien X. Brigada antolatzeko, Espainiako gerrillaren hazkundearen une erabakigarri batean, postari, trenbideetako langile, emakume eta nekazari frantsesen laguntzaz.

1944an, X. Brigadaren batailatzea etengabea izan zen, eta Departamenduko gune garrantzitsu bat askatu zuen, ez bajarik gabe eta Buziet bezalako errepresaliako sarraskirik gabe, alemaniarrak Espainiarantz erretiratzea moztuz. X. Brigadak Sarrance, Escot, Bedos, Castet, Arudy, Louvie-Jucon, Iceste, Vielle, Laruns, Eaux-Bonnes eta Gabat Pirinioetako herriak askatu zituen. Ondoren Brigadako delegazio batek, Vicuña buru zela, Hendaian preso zeuden 173 antifaxista askatu eta Mateo Mugica gotzaina bisitatu zuen. Urte horretako urrian, Espainiako gerrilla (maquisa) Nafarroako Pirinioetan sartu zen. Toulousen ikastaro bat egin eta gero, Vicuñak abenduan Gironatik zeharkatu zuen muga klandestinoki, Madrilera iristeko. PCEk Bizkaia, Gipuzkoa, Santander eta Picos de Europa aldean erresistentzia antolatzea esleitu zion. Bilbon ezartzen da. Jendea hainbat aldiz erori ondoren, 1945eko udan Picos de Europara joan zen, eta han bere kuartel nagusia ezarri zuen. Handik, erasoak eta sabotajeak antolatu ziren.

Gero, Ciudad Realeko eremura bidali zuten, eta han jardun zuen 1946an Bizkaira itzuli zen arte. Urte horretan, Gaullek eta Gerrako Gurutzeak ezarritako Erresistentziaren Domina eman zioten, 1939-1945. 47ko Greban ezkutuan zegoen Bilbon. 1948an nazioarteko egoera aldatzeak maquisak desegitea ekarri zuen, eta Frantziara (Paris) itzuli behar izan zuten, gerra hotzean, eta legezko nortasuna berreskuratu. Han sartu zen frankismoaren biktimei laguntzeko Nazioarteko Batzordean, zeinaren jarduera izan baitzen errefuxiatuak mugatik hartzea (Eusko Jaurlaritzarekin lankidetzan) eta elkartasun-kanpainak antolatzea, hala nola Grimauri eta Burgosko Kontseiluko akusatuei babesa ematekoak. Euskadiko PCko Batzorde Zentraleko kide zela, 1976an itzuli zen bere herrira, eta Urnietako zinegotzi hautatu zuten lehen udal hauteskunde demokratikoetan. Ondorengo urteetan, erantzukizun politikoak utzi zituen, eta Gipuzkoako Erretiratu eta Pentsiodunen Elkartean jardun zuen. 1995ean Combates por la libertad argitaratu zuen.