Arkitektura

San Adrian Markesaren jauregia. Tutera

Esan dugun bezala, XVI. mendearen lehen erdian eraikia izan zen jauregi hau eta estiloa aztertzen badugu, berpizkundeko elementu estrukturalak eta osagaiak edukitzeaz gain, ezaugarri mudejarrak eta manieristak sumatzen dira.

Eraikuntza materialari dagokienez, adreiluzko multzo bat da, beheko solairuan harrizko basamentua izan arren. Kanpoko paramentu mota honek mudejar eragin nabarmena du eta Ebro Bailarako eraikuntzetan zabalduta dago; adibidez, Zaragozako Auzitegia eta Tarazonako Guaras jauregia paramentu leun berdintsuetan moldatuta daude.

Kanpotik, etxe molde honek bolumen trinkoa osatzen du eta fatxaden osaketa bi solairuetan eta atikoan antolatuta dago, xumetasuna eta oreka uztartuz. Fatxada nagusiari, hutsuneetan eta elementu trinkoetan antolamendu harmoniotsu eta zuzena agertzen zaio. Beheko gorputzan erdi puntuko baoak, lehioak eta sarrera nagusia irekitzen dira. Bigarren pisuan, solairu nagusia dena, erdi puntuko baoak eta okulo bikoteak aldizkatzen dira. Gorputz honi jarraian, loggia moduan, pilastren gaineko erdipuntuko arkuz egindako galeria bat zabaltzen da. Landare eta pertsona famatuen (Erromako enperadoreak) irudiaz eta forma desberdinetako edergarriz apaindutako zurezko teilatu hegal batek koroatzen du multzo monumental hau. Azkeneko osagai hau eraikin honen elementu nabarmenetako bat da eta manierismoaren xehetasunak aurkezten ditu. Xehetasun hauetako batzuk, aipagarriak dira, adibidez, kasetoi poligonalak, landare zintzilikatuz eta pinaburuz hornitutak.

Alabaina, beste fatxadak soilak dira, apaindura gutxikoak. Deigarriena da goiko aldeko paramentuan agertzen diren mudejar edergarriak, erronbo formarekin, baina ez daukate teilatu hegalik.

Bestalde, eraikinaren elementu nagusietako bat barruko patioa da, Italiako loggia gogorazten diguna, bai bere neurri eta oreka izateagatik, bai bere edertasunagatik. Angelezuzeneko planta dauka eta bi pisu ditu. Beheko gorputzaren egiturak zortzi toskanar ordenako zutabe dauzka eta arkitrabatua da. Bigarren solairuaren egitura, berriz, arku erdizirkuluaren bidez moldatzen da; arku hauek, kararriz eginiko zutabeen gainean daude, eta beraien kapiteletan, konposatuak direnak, landare eta buru txikiak zizelatutak agertzen dira.

Horretaz gain, nabarmendu behar da jatorrizko eskailera nagusia, 1569. inguruko urtean Pietro Moronek dekoratuta. Elementu honek eskailera kaxa karratu bat dauka, hiru eskailera-atala ditu eta estaltzen da egitura ordoki batekin, egurrez egina dagoena eta kasetoiez eta errosetaz dekoratuta. Eskailerako hormak margoz apainduta daude eta dekorazio mota hau deigarria da, bai erabilitako teknikagatik, grisalla izenekoa, bai irudikatutako eta garatutako gaiagatik, irudi mitologikoak direnak. Grabatuetan inspiratuta daudela uste da eta Pedro de Magallonen emaztea, Laura de Soriaren bertuteak goraipatzen dituzte. Irudi guztiak berpizkundeko marko arkitektoniko batean sartutak agertzen dira eta aldi horretako Florentziako pinturarekin lotura daukate.