Politikari gipuzkoarra, 1932ko otsailaren 15ean Donostian jaioa, musikari gipuzkoar baten (biolinista) eta judu-poloniar jatorriko emigratu frantses baten semea. Gerra zibilean hil zaio aita. Donostiako Marianistetan egin zituen lehen ikasketak. Zuzenbidea ikasi zuen libreki hiri horretan bertan eta azken bi urteak Madrilen. Ikasleen asalduran parte hartu zuen, PCEn militatuz. 1953an sartu zen han, Gabriel Celaya eta Amparo Gastón poeten bitartez. Urte haietako jarduerari buruz, Jorge Semprún-ek hau dio Federico Sánchezen autobiografian (Planeta, 1977): «Lehen urte haietan, Enrique Mugicak alderdiaren jardueretan egindako ekarpena erabakigarria izan zen unibertsitateko hedabideetan. Hura gabe, ez ziren izango ez Unibertsitatearekiko Poesiaren Topaketak, ez Idazle Gazteen Kongresua, ez 1956ko otsaileko Unibertsitate Manifestua izan zirena». 10 urtez PCEko militante aktibo izan zen hiru espetxeratze pairatuz: lehena hiru hilabete eta erdikoa 1956an, bigarrena lau hilabete eta erdikoa 1959an eta hirugarrena 22 hilabetekoa 1962-1967 artean (Burgosko Penala). Abokatutza lanak egin zituen Errenteriako bulego batean 1960-1977 bitartean (espetxe-etenarekin). Komunista gisa kartzelan egon zen azken aldian, eta bilakaera ideologiko sakona izan ondoren, bere emazte Tina Díazen bitartez, orduko PSOE txikian sartu zen. Bere militante batzuk -Martin Santos, Antonio Amat- aspalditik ezagutzen ditu. 60ko hamarkadaren hasierako belaunaldi berriko sozialismo espainiarraren berregituraketaren oinarrietako bat izango da, gerra aurreko militanteekin harremanak mantendu zituen eta garai klandestinoaren kudeatzaile eta antolatzaile aktiboa izan zen, Andaluzia, Asturias eta Euskal Herriaren arteko lotura ezarriz. 1969an, ageriko buru gisa, Sacedonera deportatuko dute. 1970ean Toulousen egin zen PSOEren Kongresuan, Felipe Gonzalezekin eta beste berritzaile batzuekin batera, Alderdiak Barne Arazoetan zuen autonomia lortu zuen, eta Alemaniako Sozialdemokraziarekin lotura zuzenak ezartzen lehena izan zen, PSOEren sostengatzaile nagusia baitzen. 1970eko apirilean, Saarbrucken-eko Kongresuan izan zen, eta, besteak beste, W. Brandt jauna. Urtarrilaren 31n atxilotu zuten, Gonzalez eta Nicolas Redondorekin batera, eta handik gutxira behin-behineko askatasunean utzi zuten, kanpoko presioaren ondorioz. 1970eko Kongresuan UGTk 1971n Toulousen egin zuen maniobra autonomista bera ahalbidetzeko ere balio du. Azkenik, taktika horien ondorioz, Llopis Alderdiko zuzendaritzatik bereizi zen (1972ko Kongresua), eta Internazional Sozialista Barneko taldetik onartu zen. Une horretatik aurrera, PSOEk irabazi egin zion erbesteratutako sozialismo historikoari partida, eta Mugica antolatzeko bidean zegoen Sozialdemokrazia espainiarreko sei bururik garrantzitsuenen artean dago, Internazional Sozialistaren laguntza erabakigarriari esker, PCEk frankismoaren oposizioaren zuzendaritza monopolizatuko ote duen beldurrez. Suresneseko Kongresuan (Paris), 1974an, Koordinaziorako idazkari izendatu zuten. Frankismo osteko lehen hauteskunde orokorrak egin zirenean, Mugica Gipuzkoako diputatu aukeratu zuten, eta 1979an berriro hautatu zuten. Alderdiaren barruan, Harreman Politikoetako idazkaria, Legebiltzarreko talde sozialistako bigarren presidenteordea eta Gorteetako Defentsa Batzordeko presidentea izan zen. Azken maila horretan, Lleidan izan zen, 1981eko otsailaren 23ko estatu-kolpea baino lehen. Bazkari batean, hiriko alkate Antonio Ciuraña, Kataluniako sozialisten idazkari nagusi Joan Raventós eta Armada jenerala ere izan ziren, azken hori geroago saiakeran inplikatu baitzen. Hori da arrazoia 1982ko apirilaren 20an kolpisten aurkako epaiketara deklaratzera deitu zutenean, bere adierazpenetan bazkari horretan inongo «lema kolperik» aipatu izana ukatuz. Polemikak ez zuen eragotzi berriz ere diputatu aukeratua izatea 1982an eta 1986an, baina pare bat urtez ilunpe apalean egotea eragin zuen, eta urte horien buruan, bere Alderdiko Ikasketa eta Programa Saileko arduraduna, 1984ko urtarrilean berriro agertu zen jendaurrean Madrilgo Club Siglo XXI-n, «España del pasado al futuro» hitzaldia emanez. 1988ko uztailean, Felipe Gonzalez Gobernuko presidenteak Justizia ministro izendatu zuen. Diccionario del Socialismo (1977) idatzi zuen, baita Plazak eta Janések 1986an argitaratutako Memorias batzuk ere. Bere burua «euskaldun sutsu eta espainol integratzaile» gisa definitzen du. Interesgarria iruditzen zaigu azpimarratzea Burgosko kartzelan egin zuen egonaldia euskara ikasteko aprobetxatu zuela, besteak beste. Bertan, ia zuzen adierazten dun.Idoaia
ESTORNÉS ZUBIZARRETA
ESTORNÉS ZUBIZARRETA