Literatoak

Loyarte Esnal, Adrián de

Euskal idazle eta kazetaria, Donostian 1882ko martxoaren 5ean jaioa eta hiri berean 1962ko urriaren 29an hila.

Donostiako eta Hondarribiko kronikari ofiziala, bere lehen artikulua Euskal Erria aldizkarian agertu zen. Honekin ekin zion Letretako ibilbide luzeari. Egunkari eta aldizkari askotan kolaboratu zuen Euskal Herriarekin zerikusia zuten gaiekin: El Pueblo Vasco, El Diario Vasco, La Gaceta del Norte, El Noticiero, Diario de Navarra, ABC, Universo, La Tiempos, Vida Vasca, Esfera eta Novedades, besteak beste. 1910 eta 1918 artean Euskal Erria aldizkariaren zuzendaria izan zen.

Astero, irratsaio batean parte hartzen zuen, eta bertan agerian uzten zuen gai historikoetan zuen gaitasuna, batez ere eskualdeko eta Donostiako historian. Gipuzkoako probintzian irakaskuntzako erregearen delegatu, Guatemalako kontsul, Donostiako udaleko zinegotzi eta alkateorde karguak bete zituen (1920). Ekimen izpirituak Musika Astea antolatzera eramango zuen, denborarekin Musika Hamabostaldira zabalduko zena. Egindako ahaleginengatik, Vicente de Manterola hizlari sakratuaren jaiotetxean hilarri bat jarri zuten, eta hizlari horren eta Aita Vinuesaren monumentuak Gipuzkoako hiriburuko Artzain Onaren katedraleko lorategietan.

Bost errege-akademiatan parte hartzen zuen, besteak beste, Historia eta Zientzia Moral eta Politikoak akademietan. Frankismoaren garaian, kondekorazio batzuk eman zizkioten: Isabel Katolikoaren Ordenako zenbaki-enkomienda; Alfontso X.a Jakitunaren enkomienda; Donostiako Mendeurreneko urrezko domina eta Ecclesia et Pontificaren aldeko pontifizea.

Lan asko argitaratu zituen, besteak beste, hauek:

  1. Baskoniako zertzeladak..., Tolosa, 1905-1907, 2 bol.
  2. Gipuzkoako forua, Donostia, 1909
  3. Gure garaiko ideiak, Donostia, 1912
  4. XIX. mendeko donostiarrak, Donostia, 1913
  5. Eduardo Dato Iradier, Donostia, 1914
  6. Euskal jeinua aro modernoetan, Donostia, 1917
  7. Nire Herriko kontuak, Donostia, 1920
  8. Kosta eta mendi artean, Donostia, 1921
  9. Foru-doktrina. Donostia, 1923
  10. Aberriaz eta, bere gizonez, Donostia, 1925
  11. Gipuzkoako Historiaren jatorria, Donostia, 1925-1926
  12. Felipe V.aren bidaia Gipuzkoan zehar, Donostia, 1927
  13. Bretxa. Eleberri historiko sentimentala, Donostia, 1929
  14. Pueblos, hombres de Guipúzcoa, Donostia, 1931
  15. Jose Luis, Zarautz, 1933 (eleberria)
  16. Kristoren Espiritua, Zarautz, 1935 (eleberria)
  17. Donostiako Koruko Andre Mariaren eta Ama Birjinen Historia, Donostia, 1940
  18. Gertaera historikoak..., Donostia, 1941
  19. Donostiako martiriak, Donostia, 1944
  20. 1688ko Donostiako hondamendia eta Motako Kristoren mirarizko gertaera, Donostia, 1944
  21. Elisabet, Donostia, 1945 (eleberria)
  22. Espainiako Itsas Armadaren Handitasunak, Donostia, 1946
  23. Nire lur maitetik... Donostia, 1947
  24. Felipe III.a eta Felipe IV.a Donostian, Donostian, 1949an
  25. Donostia hiriko bizitza, 1900-1950, Donostia, 1950-1954, 6 vols.
  26. Nire arima. Olerkiak, Donostia, 1953
  27. Bizitzaren arima. Olerkiak, Donostia, 1954
  28. Zitalkeria handiak, Jesusen Lagundiaren aurka borrokatu direnak, Donostia, 1956
  29. Sentimendua, Donostia, 1956 (olerkiak).