Literatoak

LINAZASORO IZAGIRRE, Karlos

1962ko azaroaren 4an Tolosan (Gipuzkoa) jaiotako idazle gipuzkoarra. Filosofia eta Letretan (Euskal Filologia) lizentziatua da Deustuko Unibertsitatean, 1986an. Joanesen Ibilaldiak" jatorrizko eleberriaren euskarazko bigarren saria lortu zuen Madrilgo Santa Maria Fundazioaren Literatur Lehiaketan, 1985eko abenduan. Gaztelaniatik euskarara hainbat itzulpen egin ditu. Eusko Jaurlaritzaren beka bat lortu du poesiarako eta egun Tolosako Udal Liburutegiko arduraduna da.

Ainhoa AROZAMENA AYALA

Genero asko landu ditu, hala nola, poesia, kontakizun laburra, eleberria, haurrentzako ipuinak, antzerkia eta iritzi-artikulismoa. 1991n Udazkeneko karabana erratua poesia liburua argitaratu zuen (Edit. Elkar), Besterik gabe, Albina (Edit. Kutxa) eta Eldarnioak (Edit. Erein). Gero beste liburu hauek etorri dira: Apunteak eta ahanzturak (Edit. Kutxa, 1993, poesia); Zer gerta ere (Edit. Alberdania, 1994, narratiba); Ipuin arriskutsuak (Edit. Erein, 1994, narratiba); Euriaren eskuak (Edit. Alberdania, 1995, poesia); Altzeta (Edit. Alberdania, 1996, narratiba); Gau, gau, gau (Editorial S.M., Juan Kruz Igerabiderekin lankidetzan, gazteentzako narratiba); Gret (Edit. Kutxa, 1998, narratiba); Burdindenda (Edit. Euskaltzaindia-BBK, 1998, antzerkia); Ez balegoen beste mundurik (Edit. Alberdania, 2000, narratiba); Ipuin errotikoak (Edit. Alberdania, 2001). Hainbat literatur sari irabazi ditu, hala nola Irun Hiria eleberri saria eta Euskaltzaindiaren eta BBKren antzerki saria.

Iratxe Gutierrez Retolazak (90eko hamarkadako narratiba berria) emandako informazioa ondoko lerroetan laburtuz: Kritika literarioa, Labayru Ikastetegia-BBK, 2000), esan daiteke Eldarnioak bildumako ipuinak, izenburuak dioen bezala, zentzugabekeria eta haluzinazioen ingurukoak direla. Liburua hiru zatitan banatuta dago, eta lehenengoaren narrazioek bakardadea dute gai nagusi. Bigarren zatian heriotza da gai nagusia, eta hirugarrenean narrazioak laburragoak dira eta ustekabeko amaiera dute, umore beltza eta absurdua askotan agertuz. Zer gerta ere liburuak luzera ezberdineko narrazioak eskaintzen ditu, aurreko ipuinetakoen antzeko gaiekin: heriotza, bakardadea eta artegatasuna. Aurrekoetan bezala, ustekabeko amaierak ohikoak dira. Liburuko lehen eta azken ipuinak Berardoren istorioa kontatzen du, T izeneko herriko liburuzaina, egun batean jaiki eta bere auzokide guztiak desagertu direla ikusten duena. Orduan zortzi urtez giltzapetzea erabaki du nobela bat idazteko, eta liburuko ipuinak Berardoren narrazio handi horren parte izango lirateke. Liburuak Kafka, Borges eta Kortazar ekartzen ditu gogora. Ipuin arriskutsuak liburua gazteentzako bilduma batean argitaratu zen, baina helduentzako oso egokia den literatura da. Kasu honetan ere, Berardo delako batek idatzitako narrazio laburren aurrean gaude, eta ustekabeko amaiera kezkagarria dute. Ohikoa da umore beltza, baita makabroa ere. 1996an Linazasorok Altzeta nobela argitaratu zuen, mundu mitiko baten jaiotza (XX. mendearen hasieran) eta krisia (50eko hamarkadan) kontatzen dituena, non benetako pertsonaiak tartekatzen diren, hala nola Lizardi poeta, Aitzol apaiz euskaltzalea eta Plazaolako trena. Errealismo magikotik gertu dagoen lana da, neurriz kanpoko gertaerak dituena. Gret (1998) ipuin luzean, Rob izeneko idazle bat herrira itzuli da berrogei urteren ondoren, omenaldi bat egiteko asmoz. Han, aspaldiko maitale batekin topo egin du, Gret (Greta Garboren omenez), eta bizitzan nola joan zaion kontatu dio. Narrazioa oso trinkoa da eta maitasunari, heriotzari, Pirandellori eta Nietzscheri buruzko hausnarketak biltzen ditu, adibidez. Ekintza XX. mendeko 40ko hamarkadan kokatuta dago. eta "porrot egin duten biren istorio intimista da", egilearen hitzetan. Narratibako azken liburuek, Zer gerta ere eta Ipuin errotikoak izenekoek, askotan tonu absurduko testuak eskaintzen dituzte, eta batzuetan beltza eta beti kezkagarria den umorea dutenak. Ipuin errotikoak bi zati ditu: lehena, antzerki elkarrizketekin, bigarrena hainbat mikroipuinez osatua.

Haur literaturari dagokionez, Linazasoro ausartu da batzuetan bukaera irekia edo anbiguoa duten istorioak idaztera, generoan ezohikoa den zerbait. XIX. mendeko 90eko hamarkadaren erdialdetik aurrera. XX "El Diario Vasco" egunkarirako zutabe bat idazten du astero.

Testu antologikoa
GAUAREN ERTZEANGauaren
ertzean txirrin ozenak esnatu zituen. Hora, a ver suaborriz, ahoa lehor. Las cuatro t?erdiak eran y la euria ari su goran-beheran. El dispositivo de entzungailu, zalantza izpirik gabe, manos dardartiz. Ahots neutro ezezagun batek hitz egin zion: "Un ameskaizto es esto. Que le van a muerte". Moztu zuen, lo que sin otro. El hombre, el eskador del auditador, se quedó pentsakor. Las cabales se puede hacer, hipotesiak egiaztatuta: no tiene areriorik, que era la kaxkarra ameslari. Lo ha hecho el Irribarre. Ha sido un nahaste. No me no me ni claro que su biktima ha dicho en su parte, en el camino de comunidad.
"GABON GAUEAN, gauaren
ertzak telefonoaren soinu kezkagarria esnatu zuen. Ernegaturik begiratu zion orduari, ahoa lehor. Lau t'erdiak ziren eta euria gogor ari zuen. Hartu zuen entzungailua, zalantzarik gabe, eta dardarka zeukan eskua. Ahots neutro ezezagun bat mintzatu zitzaion: "Hau amesgaiztoa da. Hil egingo zaitut". Gero eskegi egin zuen, besterik gabe. Gizona pentsakor geratu zen, entzungailua eskuan zuela. Kalapitak egin zituen, balizko arrazoiak aztertu zituen: ez zuen etsairik, ameslari eskasa zen. Irribarre egin zuen. "Nahasmena izan da. Ni ez naiz, noski, bere biktima", pentsatu zuen bere artean, komuneranzko bidean.
(Zer gerta ere Edit. Alberdania, 1994)

Félix IBARGUTXI OTERMIN

2003an, Joseba Jaka Literatur Sorkuntza Beka jaso zuen narratibaren atalean, Glosalia proiektuagatik.