Manuel Erobi.
1918ko apirilaren 19an Parisen jaiotako idazle lapurtar-gipuzkoarra. Bertan bizi zen bere aita, garai hartan Armadoreen Ganberako presidentea zena. 1997an hil zen.
Amaren aldetik Errenteriakoa da. Aitaren aldetik, Bassussarryko familia aberats batekoa da, itsas leinu urrikoa, eta Santa Kruz apaiza hartu zuen Hendaiako bere etxean, honek muga zeharkatu zuenean. Ideia abertzalea ia bat-batean ernetzen da bere gaztaroan, nahiz eta Jel leloaren ordez akrata jaun eta legerik ez jarri. Luis Arana Goirirekin izan zuen harremanak sendotu egin zuen sentimendu hori; Sabino Arana bere osaba Gaudioso Celayaren ikaslea izan zen Urduñako jesuiten ikastetxean. 1937an, Légassek Donibane Lohizunen aurkitu zuen, Santi anaiarekin batera, Légasse anaiengan eragin handia izan zuten topaketa luzeak egiten.
Aintzinarekin kolaboratu zuen (1942), ondoren Hordago (1944, abuztua) izeneko aldizkari satiriko-politiko bat argitaratuz, kasuren batean espetxeraino balio izan ziona. Aldizkari horrek 34 urte iraun zuen eta 1978an desagertu zen, bere izena zuen argitaletxe donostiarrari lekua utziz. 1945ean, Mundu Gerraren amaierak eta alemaniarren erretiratzeak sorturiko berrikuntza politikoaren babesean, arrakastarik gabe aurkeztu zen departamenduko hauteskundeetara, eta Ipar Euskal Herriarentzako Autonomia Estatutu bat idatzi zuen, zeinaren lehen artikuluak honela baitio:
"Euskal Herriak (Euskal Herriak), Baiona aldeak eta Mauleon eta Tardets kantoiek (Lapurdi, Zuberoa eta Nafarroa Behereko probintzia ohiak) osaturik, berezko nortasun politikoa duen entitate natural eta juridikoa osatzen du, eta, horrenbestez, Frantziako Errepublikaren batasunean Sail partikular bat osatzeko eskubidea aitortzen zaio, eta harekin itundutako harremanen arabera biziko da. Estatutu honen xedea da, Frantziako Parlamentuarekin bat etorriz, modalitate juridikoak ezartzea, nortasun natural hori legean sagaratzeko eta Euskal Herriaren oparotasuna, askatasuna eta bertako biztanleen ongizate material eta espirituala ziurtatzeko".
Jean Etcheverry-Aintchart diputatu hautatu berriak Batzorde Konstituziogilean aurkeztu zuen eta bertan artxibatu zen betiko. Légassek behin-behineko Estatututzat jo zuen proiektu hau, Eusko Jaurlaritza Hegoaldera noiz itzuliko zain, Parisekin osagarria negoziatuko zuen Gobernua. Jarduera horien ondorioz, 1946an espetxeratu zuten, separatismo erlatiboa leporatuta, eta isuna jarri zioten. Gero beste bi aldiz espetxeratuko dute propaganda separatista eta anarkismoa leporatuta. Ondoren bost aldiz aurkeztuko litzateke hauteskundeetara Enbata, EHAS eta EMA bezalako taldeekin. 1946ko martxoaren 25ean, Légasse, nukleo independentista txiki bateko kidea, mingostasunez kexatzen zaio Agirre lendakariari, peneuvistek nazionalismo kontinentalari ematen dioten amorruaz; haren ustez, beldur dira haren ekintzak errefuxiatuei ekar diezazkiekeen ondorioez:
Il est advenu au Parti Nationaliste Basque ce qu'est advenu à l'Eglise Catholique; celle ci, au temps des catacombes, intransigeante sur les principes révolutionnaires dans dans son action, est devenue fur et à mesure qu'elle a vu croitre son importance, beaucoe dans sur le plus. Le Parti de Sabino, lui aussi farouchement séparatiste et "Zazpiak-bat" violemment ile au Parti Carliste -"partido estatutista" de l'époque- a perdu en grandissant et en croissant, a un peu oublié en vieillissant et en marchant, les fonds même de docsa. Le séparatisme est tombé a l'eau, et avec lui le Zazpiak-bat, a été jeté dans le Nervion. Quant au programme du Parti Carliste on se l'est purement et simplement approprié. Et aujourd'hui on a le spectacle ahurissant mais combien douloureux des disciples d'Arana-Goiri collaborant avec leurs pires ennemis les espagnols: vous connaissez aussi moi la baskophobie de Giral et compagnie à la restauration d'une République sæqui C'est une vérité très ancienne que lorsqu'on commence à tricher avec les principes on finit toujours par les trahir. Vous excuserez, M. le Président, cette lettre si longue, si violente et si peu respectueuse; c'est que, voyez vous, je suis basque, je suis jeune et je suis disciple d'Arana-Goiri, trois raisons pour ête un peu fou (Cfr. Krutwig: La Vasconie, 1963, p. 533-537).
XX. mendeko bigarren errefuxiatu-oldea iristean, Légasse harremanetan jarri zen ezkerreko abertzalearekin, eta berehala bat egin zuen harekin, herrikideen aldeko hainbat gose-grebetan parte hartuz. Krutwig, Beltza, Ortzi, Txillardegi eta beste hainbat idazleren eta Echabe, Wilson, Ezkerra eta Peixoto aktibisten lagun egin da. 1977an, Bermeora aldatu zuen bizilekua, arrazoi hauengatik: "Katolikoentzat Erroma bezela edo drogazaleentzat Katmandu, horrela da Bermeo niretzat". Espainiako erregimenaren liberalizazioak, beraz, finkatuen sentitzen den tokian bizitzeko aukera emango dio.
1979an, Donostiako Zinemaldiko Epaimahaiko kide hautatu zuten, eta berak izan beharko lukeenari buruz zuen irizpide berezia ezagutarazi zuen:
"Donostiaren duina izan behar du, Euskadiko lau hirien artean errebeldeena baita, eta ez Euskadikoa bakarrik, baita Espainia osokoa eta Europakoa ere; froga, EGIN egunkaririk iraultzaileena hemen egiten da eta aldizkaririk interesgarrienak, Zeruko Argia, Punto y Hora eta orain Ere, baita ere. Donostiako Zinemaldiak gogorrena izan beharko luke, denean, zorrotzena, ez bakarrik politikoki, baita artistikoki ere, hau da, eduki eta forma iraultzaileak sarituko lituzke".
Légasse euskaldun garratz eta lehergarria da, paradoxa maite du, baina inoiz ez du saminik izango bere hitzetan. Independentista, autonomisten lana estimatzen du, eta akratatzat du bere burua:
"Beti protesta egin dut antolatu gabe, atzetik norbait etorriko zelakoan. Protesta egin dut Frantziako Estatuaren eta Espainiakoaren kontra, sudurra sartu dut Dien Biem Phu-renean, Aljerreko gerrarenean. Emaitza hiru espetxeratze, lau gose greba eta bost saiakera dira hauteskundeetan. Niri anarkista nintzela esan zidaten, beno zuk nahi baduzu -erantzun nion- anarkista naiz. Nik uste dut bere historian euskalduna oso anarkikoa izan dela; horregatik, sortzen den euskal botereak oso federala izan behar du, oso deszentralizatua, nahiz eta nik uste dudan estatu guztiak txarrak direla. Sozialistak ere izan daitezke".
Apologoek eta gogoeta laburrek ospetsu egin zuten:
"Hiper-chauvinista bascos! Lasai. Alferrik da teilatuetatik oihukatzea baskoek Amerika deskubritu eta Loiolako Inaziori mundua eman diotela. Amerikaren aurkikuntzak sortu ditu: sifilia eta bonba atomikoa. Ignazio Loiolakoa: Jesuitak. Egia esan, ez dago harro egoterik".
"Aurrerapenaren sorrera"ren egutegi hau ere bururatu zitzaion:
"Lehen egunean gizonek makina sortu zuten. Bigarren egunean, makinak kapitalismoa sortu zuen. Hirugarren egunean, kapitalismoak komunismoa sortu zuen. Laugarren egunean, komunismoak faxismoa sortu zuen. Bosgarren egunean, faxismoak gerra sortu zuen. Seigarren egunean, gerrak bonba atomikoa sortu zuen, eta bonba horrek gizon guztiak hil zituen. Eta zazpigarren egunean, makinak atseden hartu zuen".
Frantsesez, euskaraz eta gaztelaniaz idatzi du. Liburu hauek argitaratu ditu: Cantar del rey Sancho de Navarra, gaztelaniaz 1955ean, euskaraz 1985ean (Txertoa); Las carabinas de Gastibeltsa, 1977 frantsesez, 1979 gaztelaniaz ("Maskarada" taldeak eszenaratu zuen 1985-1986an); Evangelio y apocalipsis del Euskara, 1980, castellano y euskara (Txertoa hurran); Euskadandistas en 1986 2011n Txertoa argitaletxeak La sombra de Axular y otros relatos de Marc Légasse argitaratu zuen, lau kontakizunen bilduma, horietako hiru frantsesez jatorrizkoak eta inoiz gaztelaniaz argitaratu gabeak.