Apaiza eta euskal zinemazaleen mugimenduaren sustatzaile beteranoa Azkoitian (Gipuzkoa) jaio zen 1923ko martxoaren 20an, baina Arabako adopziozko semea da, eta bertan bizi da txikitatik (Gasteizen eta Caicedo Yuson). 2017ko abuztuaren 15ean hil zen.
Gasteizen egin zuen apaiz karrera, 1947an ordenatuz. Modu independentean, pianoa, harmonia eta zinema ikasi zituen, korrespondentzia bidez. Oso izaera geldiezina du, eta hainbat frontetan garatzen du bere jarduera. Donostiako Euskal Herriko Entziklopedia Orokor Ilustratuko gai zinematografikoen inguruko ohiko kolaboratzailea da. Bertan, ehunka ahots eta Zinema artikulua argitaratu ditu. Horretarako, bere zinemagile eta zinemagile jardun luzean zehar bildu duen artxibo pertsonal handiaz baliatzen da. Zine-Klub askoren animatzailea izan zen, ehunka hitzaldi eta ikastarorekin, Euskadin eta Euskaditik kanpo. Zenbait urtez Gasteizko Zine Forumaren Akademiako zuzendaria izan da, eta ohorezko bazkidea da. Miranda de Ebroko «Zine Klub»-eko aholkulari teknikoa eta Tolosako «Fides»-eko formakuntza jardueren arduraduna ere izan zen. Zinemako hainbat argitalpenetan parte hartu du, eta gai horri buruzko kontsultategi bat zuzendu du Madrilgo «Film Ideal»-en, bai eta kritika eta orientazioko atal bat ere Gasteizko «Crea» apaiz-aldizkarian. Bilboko «El Correo Español»-en Arabako orrialdeetan zine sekzio bat mantendu zuen astero. Kritikaz eta argitaraturiko lanez jositako gauza asko, hala nola Festival (1977 eta 78) edo Deia Jaunak euskal zinemari buruz egindako ikerketa bat, Kardaberazen 2. zenbakian argitaratu zena. Bera izan zen Gasteizko Olabide Ikastolan umeek pelikulak egitea sartzen lehena. Ildo horretan, Gasteizko Severo Ochoa Ikastetxe Nazionalak (OHOkoa) antolatutako ikastaroetan parte hartu du, urtero, irudiaren mundua irakaskuntza ofizial tradizionalean sartzeko, eta José María Clavelekin, berriz, gai horri buruzko Euskadiko II. Pedagogia Jardunaldietan. Pertsonalki, S/8 mm-ko filmak egin ditu. 1976ko martxoko gertakariei buruzko Neguazkena film luzea bezala Arabako hiriburuan. Film hau Zestoako 1978ko Topaketetan, Euskadiko III. Pedagogia Jardunaldietan eta La Rochelleko (Frantzia) Udako Nazioarteko Jaialdietako Cinemarge delakoan aurkeztu zen, besteak beste, hainbat euskal autoreren lanak, sortzen ari zen zinematografiaren adierazle gisa. 1979ko ekainean, Aostako (Italia) Herrien Jaialdian proiektatu zen, euskal egoeraren erakusgarri. 1980an, Ikuska seriearen 8. zenbakia egin zuen, Arabako nekazariaren heriotza progresiboari eskainia, eta brontzezko eta dominazko «Mikeldi» saria lortu zuen Bilboko Lehiaketan. Euskal zinemari buruzko mahai-inguru askotan parte hartu du, eta hainbat lagunen filmetan kolaboratu du. Gasteizko Euskal Pastoraltzaren arduradun izan zen hainbat urtez eta probintzia honen euskalduntzea era aktiboan sustatu zuen, hainbat mailatako euskara klaseekin. Hizkuntzaren alorrean egin duen lanik garrantzitsuena Antonio Hernández Palaciosen «Eloy» euskaratzea izan daiteke, Ikusager Ediciones de Vitoria argitaletxeak argitaratua, eta kalitate tekniko eta artistiko handiko «Orreaga» «komiki» baten itzulpena. Xipri anaiaren zenbait kanturen euskarazko letrak ere idatzi ditu, eta horietako batzuk Gallur taldearen LPn agertu dira. Halaber, gai ez-zinematografikoetan jardun du: lehen orduko kolaboratzailea izan zen «Pax» orrian, gero «Vida Nueva» Gasteizen argitaratu zenean, erlijio orientabide herrikoien «Álava» orrian, eta «El Pensamiento Alavés» egunkariaren korrespontsala izan zen Legution Zadorra eta Sta urtegiak egin zirenean. Engrazia. 1983ko urritik EITBko Gasteiz Irratian kolaboratzen du bere espezialitateko kultur saioekin. 1985ean, Arabako zinemari buruzko lan bat argitaratu zuen, Á-ko CPAren «Álava en sus manos» serierako lava.Alberto. Xabier MARTÍNEZ ARTOLA