Ekonomikoak eta sozialak

Gipuzkoako Caracasko Errege Konpainia

Berehala sortzen den galdera da zergatik ezarri zen Donostian, nortzuk izan ziren sustatzaile eta zein helburu izan zituen. Donostia izan zen Caracaseko Konpainiaren egoitza nagusia 1752 arte, hiriko Merkataritza Kontsulatuko gizonak izan zirelako gizartearen benetako bultzatzaileak. 1682an Donostiako Kontsulatua sortu ondoren, merkatarientzako merkataritza-gune bat bilatu behar izan zuen hasieratik, Europarekiko artile- eta burdina-trafikoa bere portutik ia erabat desagertu baitzen, Bilboren mesedetan. Guipuzcoana (Gipuzkoarra) izenari dagokionez, Probintzia-Batzarretatik hasieratik jaso zuen laguntzari zor zion, eta, hala, Felipe de Aguirre Gortera bidali zuen probintziaren eskaera kudeatzeko. Jose Patiño Estatuko idazkariaren aurrean egindako kudeaketa horien ondorioz, eratorri zen fundazioaren Errege Zedula. Eratzeko benetako baimena eman ondoren, Batzarren laguntza hori ere batzorde bat izendatzean gauzatu zen, besteak beste Konpainiaren funtzionamendu-araudia egin zezan. Batzordea honako hauek osatu zuten: Juan Francisco de Munibe e Idiáquez, Peñafloridako kondea; Juan Raimundo de Arteaga y Lazcano, Valmedianoko markesa; José de Areízaga y Corral eta  Francisco Ignacio de Lapaza y Zarauz. Horregatik esan izan da bibliografia tradizionalean, kasu honetan oker, Peñafloridako kondeak eta beste batzuek sortu zutela Caracaseko Errege Konpainia Gipuzkoarra. Esan daitekeena da beraiek lagundu zutela beren sorreran.

Caracaseko probintziarekin merkataritza esklusiboa egiteko Konpainia pribilegiatutzat jotzen den arren, esklusibotasun hori 1742an eman zitzaion, ingelesen aurkako gerra betean ("Jenkinsen Belarria"-k ezagutzen duen gerra); izan ere Konpainiak laguntza handia eman zien Kariben borrokatzen zuten armadei. Hain zuzen ere, gerra hartan nabarmendu zen Blas de Lezo, Caracaseko akzioduna bera ere, Cartagena de Indias eta Karibeko kostaldeko beste plaza batzuk defendatzeagatik. Caracaseko merkataritzarekiko esklusibotasuna onartzeak Konpainiak inolako eskumenik gabe trafika zezakeela suposatzen zuen. Gainera, 1750eko hamarkadan, Margarita eta Cumanárekin trafikoa egiteko pribilegioa zabaldu zen.