Frantziskotarra, Txileko Santiagoko gotzaina, Azkoititik etorria. 1659an aurkeztu zen eta 1660ko otsailaren 24an elizbarrutian sartu zen. Irakurle erretiratua eta probintziala Charcasen (Bolivia). Karlos II.a erregearen aurrean behin eta berriz esan zion indiarrak herrixka bihurtzeko premia zuela, haiek ebanjelizatu eta zibilizatzeko; indiarrak urtean 18 erreal ematen zizkion doktrinariari, eta askotan ez zizkion ematen, edo jenerotan, fruituetan edo animalietan ematen zituen. Humanzorok eskatzen zuen entrega apaiz doktrineroari egin zekiola zuzenean, eta erregeari hamarrenaren bi bederatzirenak eman zitzala, doktrinari bakoitzari errenta finkoko 250 pesoko minimo bat ziurtatzeko. Laguntza ekonomiko horrekin bere patua indigenen artean onartuko zuten apaizak aurki zitzakeen. 1647ko lurrikarak suntsitutako katedrala berreraiki zuen, non Quintralako Kristo ospetsua orain arte arantzazko koroa eztarrian zuela geratu zen. Humanzorok Meneses gobernadorearekin izan zituen tirabirak, Napoli eta Flandesko bizitza alaira ohitutako cadiztarra. Erregearengana jo zuten biek, agintaria Limako espetxeetan amaituz. Garai hartan, gerrako preso txiletar indiarren esklabotza eztabaidatzen zen; aske utzi zituzten, baina Perura esportatzen zituzten, mandatu-langile gisa. Clemente X. Aita Santuaren eta anai-arreba askoren esku-hartzearen ondoren, Karlos II.ak zedula bat eman zuen, Txileko esklabo ohiak Txilen gera zitezen aginduz. Kezka horien artean Apezpiku Umanzoroa hil zen 1676an.
ARBEIZAko teofiloa.
ARBEIZAko teofiloa.