Kontzeptua

Basajaun

"Beste behin, baziren Ezterenzubiko bazterrean, Espainiako mugan, hiruzpalau unai, bat, mutiko gazte bat. Haien etxolara, haiek loak hartu zirenean etortzen zen Antxo Basajauna berotzera; berotu, eta haien jatekoetarik jaten zuen. Ogi bat izaten zuten unaiek beste askariekin, eta hartatik puska bat uzten zuten gau guziez, " Antxoren partea".

Gau batez, parte hura ez zela zatitzen ikustearekin, mutiko ttipi hark esaten du: - "Non duzue Antxoren partea?" Emaiok heurea nahi baduk "- ihardesten diote. Mutikoak bere partea uzten du ohizko mahaiaren gainean. Basajauna etortzen da, bere ohituraren arabera. Berotu denean jaten du mutikoaren partea. Berotu eta jan duenean partitzen da, eramaten dituelarik unaien arropa guztiak, mutiko gaztearenak salbu. Gau hartan elur bat egin zuen gaitza. Biharamun goizean, arropak falta zituzten unaiek esaten diote mutikoari: -"Habil gure arropen bila." -"Ni ez." -"Habil otoi!" -"Zer emango didazue?". Biga txar bat bazuten eta hura hitzematen diote.

Mutikoa partitzen da eta basajauna zegoen leizera heltzean oihu egiten du: -"Antxo, emazkidazu lagunen arropak!" -"Ez dituzte izanen." -"Otoi, emazkidazu, bila igorri naute." -"Zer eman dizue saritzat?" -"Biga txar bat." -"Torkik beraz, eta to ere hurritz zaharo hau. Marka ezak heure biga eta emazkiok honetaz ehun eta bat zarta, ehun eta batgarrena handiena."

Mutikoak egiten du Antxok esana,ematen dizkio ehun eta bat zartak eta denbora laburrik barnean biga hark eman zizkion ehun eta bat abelgorri eder.

Denbora haietan, Basajaunek hitz egiten zuten giristinoekin" (Cerquand, 1875-87).