Donostia-San Sebastiánen (Gipuzkoa) dagoen finka, Goizuetan (Nafarroa) kokatua.
1919an Donostiako Udalak Artikutzako finka erosi zuen. Lehen administratzaileak hesia jartzeko agindu zuen, aziendari ez pasatzeko, horrek estropaden eta lakuen ura garbi mantentzea galarazten baitzuen. Herrira sartzeko errepidea eraiki zen, eta ibilgailuak ez ezik, aldez aurretik baimenik eskatzen ez zutenak ere galarazi ziren, masifikazioak inguru naturala alda zezakeelako. XXI. mendearen hasieran, Donostiako Ur Zerbitzuaren baimen berezia behar duten pertsona eta ibilgailuen kupo jakin bat bakarrik sar daiteke finkara, abuztuaren 28an izan ezik, San Agustin egunean, ate irekien eguna baita.1947 eta 1953
bitartean Enobietako urtegia eraiki zen, "Artikutzako azken giza orbaina" izenekoa. Ezinbesteko lanaz hitz egin zen, baina aurreikuspenek huts egin zuten eta presa ez zen nahikoa izan Donostiak gero eta gehiago dituen edateko uraren beharrei erantzuteko. Añarbeko urtegia hiribururako hornidura funtzio hori betetzera igaro zen eta Artikutza natur eta ur erreserba bihurtu zen.Naturgune babestu gisa
kontserbatzen da, naturarekin kontaktuan ibilaldi luzeak egiteko. Udalak ibilaldi gidatuak antolatzen ditu, enklabea ezagutzen duten bi biologorekin batera.Artikutzako
finkak 3.645 hektarea ditu, eta horietatik 2.893 ozabalak dira; 381 koniferoak; 355 zuhaitz gabeko basokoak; 86 ur; eta gainerako 16 hektareak produkzio guneei dagozkie. Landare-paisaia pribilegiatua du, eta bertako zuhaitz-formazioak -pagadiak, hariztiak...- sartzen diren beste espezie batzuen gainetik dago, hala nola, pinu gorria edo haritz amerikarra, zenbait fauna-komunitate biltzen dituztenak.
Bertako fauna ere ugaria da. Ezaugarri desberdinetako narrastiek, orkatzek, katagorriek eta hegaztiek osatzen dute lurraldea. Edertasun naturalarekin batera, bisitariek historiaz gozatzeko aukera dute, donostiar toki honetan gordetzen diren historiaurreko aztarna ugari baitaude.Meatze, meatze, burdinola eta erroten trazatu
zaharrek bertan eta han ateratzen dute finka; Donostiako Udalaren neurri protekzionistei esker, hiri inguruko natura oparoaz goza daiteke.
Txangoak Ibilbide
hau Nafarroan dago, baina Oiartzunen dago bakarrik. Ibilbide Txikiko bidexka bateko pintura zuri eta horiz ongi seinaleztatutako pista eta bidexketan egin daiteke txangoa.
Txangoa Exkaxen hasiko da, Artikutzako finkako zaindariaren etxean. Ibilbide hau oinez egin nahi duten txangozaleak hemen hasiko dira, sarrerako burdin hesia zeharkatuz eta herrira doan errepidetik jaitsiz. Laster, pagadian barneratzen den desbideraketa seinalatu bat aurkituko dugu ezkerrean. Asfaltoa utzi eta Ibilbide Txikiko bidexka bateko marra zuri eta horiak ikusiko ditugu. Ibilaldiak pago motz eder bat aurkitu du, mendi horietako landare-ikatzaren lehorreko ustiapenaren emaitza.Altu eta
zuzen hazi beharrean, pagoak bihurrituta eta beso ugarirekin agertzen dira, ikazkinen mozketengatik. Jaitsiera leun batek pagoen gaineko argibide-panelera eramango gaitu, zuhaitz horien ale handiez inguratuta. Jaitsiera gogor batek Exkaxpe errekaraino eramango gaitu. Une horretan, bertan behera utzitako eta aurrera doan erredil zahar baten hormen ondoan igarotzen da ibilbidea, pago eta motz handien artean, beti ibilguaren ondoan. Seinale zuri eta horiek zurez egindako tontor batera eramaten gaituzte, eta Exkaxperen ertzak Erroiarriren izena hartzen du.
Bidea estutu eta igotzen hasten da, Erroiarriko ur-jauzi ikusgarriaren gainean begiratoki txiki batera eramanez. Ibilbidea Elizmendi gainetik doa. Ibilaldia lur lauan amaitzen da Artikutzako herrixkaraino jaisten hasten den hagin zahar baten ondoan, San Agustin baselizarekin batera. Herri barruan, basoan dagoen seinale batek errota-harri zahar batzuk erakutsiko dizkigu, herriaren aztarnetako bat direnak.
Donostiatik 32 kilometrora dago aterpetxea. Leku aproposa da eskola-taldeentzat eta aisialdiko bilerentzat. Literak dituzten 36 plaza ditu. Aterpekideek sukaldea, telefonoa, telebista, bideoa, ur beroa eta egur bidezko berogailua dituzte eskura.
2004az geroztik, gida berri batek balio du bisitariak aurkitzeko. eta finkan ezkutatzen diren erakargarritasunez gozatzea. Eneko Agirre Iraetak idatzia, gidak enklabearen xehetasun guztiak ezagutzeko aukera ematen du. Hiru ibilbide-plano ditu, finkan zehar seinalatuak eta Nafarroako Mendi Federazioak homologatuak.AUÑAMENDI
artxiboa
1919an Donostiako Udalak Artikutzako finka erosi zuen. Lehen administratzaileak hesia jartzeko agindu zuen, aziendari ez pasatzeko, horrek estropaden eta lakuen ura garbi mantentzea galarazten baitzuen. Herrira sartzeko errepidea eraiki zen, eta ibilgailuak ez ezik, aldez aurretik baimenik eskatzen ez zutenak ere galarazi ziren, masifikazioak inguru naturala alda zezakeelako. XXI. mendearen hasieran, Donostiako Ur Zerbitzuaren baimen berezia behar duten pertsona eta ibilgailuen kupo jakin bat bakarrik sar daiteke finkara, abuztuaren 28an izan ezik, San Agustin egunean, ate irekien eguna baita.1947 eta 1953
bitartean Enobietako urtegia eraiki zen, "Artikutzako azken giza orbaina" izenekoa. Ezinbesteko lanaz hitz egin zen, baina aurreikuspenek huts egin zuten eta presa ez zen nahikoa izan Donostiak gero eta gehiago dituen edateko uraren beharrei erantzuteko. Añarbeko urtegia hiribururako hornidura funtzio hori betetzera igaro zen eta Artikutza natur eta ur erreserba bihurtu zen.Naturgune babestu gisa
kontserbatzen da, naturarekin kontaktuan ibilaldi luzeak egiteko. Udalak ibilaldi gidatuak antolatzen ditu, enklabea ezagutzen duten bi biologorekin batera.Artikutzako
finkak 3.645 hektarea ditu, eta horietatik 2.893 ozabalak dira; 381 koniferoak; 355 zuhaitz gabeko basokoak; 86 ur; eta gainerako 16 hektareak produkzio guneei dagozkie. Landare-paisaia pribilegiatua du, eta bertako zuhaitz-formazioak -pagadiak, hariztiak...- sartzen diren beste espezie batzuen gainetik dago, hala nola, pinu gorria edo haritz amerikarra, zenbait fauna-komunitate biltzen dituztenak.
Bertako fauna ere ugaria da. Ezaugarri desberdinetako narrastiek, orkatzek, katagorriek eta hegaztiek osatzen dute lurraldea. Edertasun naturalarekin batera, bisitariek historiaz gozatzeko aukera dute, donostiar toki honetan gordetzen diren historiaurreko aztarna ugari baitaude.Meatze, meatze, burdinola eta erroten trazatu
zaharrek bertan eta han ateratzen dute finka; Donostiako Udalaren neurri protekzionistei esker, hiri inguruko natura oparoaz goza daiteke.
Txangoak Ibilbide
hau Nafarroan dago, baina Oiartzunen dago bakarrik. Ibilbide Txikiko bidexka bateko pintura zuri eta horiz ongi seinaleztatutako pista eta bidexketan egin daiteke txangoa.
Txangoa Exkaxen hasiko da, Artikutzako finkako zaindariaren etxean. Ibilbide hau oinez egin nahi duten txangozaleak hemen hasiko dira, sarrerako burdin hesia zeharkatuz eta herrira doan errepidetik jaitsiz. Laster, pagadian barneratzen den desbideraketa seinalatu bat aurkituko dugu ezkerrean. Asfaltoa utzi eta Ibilbide Txikiko bidexka bateko marra zuri eta horiak ikusiko ditugu. Ibilaldiak pago motz eder bat aurkitu du, mendi horietako landare-ikatzaren lehorreko ustiapenaren emaitza.Altu eta
zuzen hazi beharrean, pagoak bihurrituta eta beso ugarirekin agertzen dira, ikazkinen mozketengatik. Jaitsiera leun batek pagoen gaineko argibide-panelera eramango gaitu, zuhaitz horien ale handiez inguratuta. Jaitsiera gogor batek Exkaxpe errekaraino eramango gaitu. Une horretan, bertan behera utzitako eta aurrera doan erredil zahar baten hormen ondoan igarotzen da ibilbidea, pago eta motz handien artean, beti ibilguaren ondoan. Seinale zuri eta horiek zurez egindako tontor batera eramaten gaituzte, eta Exkaxperen ertzak Erroiarriren izena hartzen du.
Bidea estutu eta igotzen hasten da, Erroiarriko ur-jauzi ikusgarriaren gainean begiratoki txiki batera eramanez. Ibilbidea Elizmendi gainetik doa. Ibilaldia lur lauan amaitzen da Artikutzako herrixkaraino jaisten hasten den hagin zahar baten ondoan, San Agustin baselizarekin batera. Herri barruan, basoan dagoen seinale batek errota-harri zahar batzuk erakutsiko dizkigu, herriaren aztarnetako bat direnak.
Donostiatik 32 kilometrora dago aterpetxea. Leku aproposa da eskola-taldeentzat eta aisialdiko bilerentzat. Literak dituzten 36 plaza ditu. Aterpekideek sukaldea, telefonoa, telebista, bideoa, ur beroa eta egur bidezko berogailua dituzte eskura.
2004az geroztik, gida berri batek balio du bisitariak aurkitzeko. eta finkan ezkutatzen diren erakargarritasunez gozatzea. Eneko Agirre Iraetak idatzia, gidak enklabearen xehetasun guztiak ezagutzeko aukera ematen du. Hiru ibilbide-plano ditu, finkan zehar seinalatuak eta Nafarroako Mendi Federazioak homologatuak.AUÑAMENDI
artxiboa
Goizuetako distantzia, 11,5 km. Bere errepide bakarrak Oiartzunekin komunikatzen du.
1960: 87 ordu
21 etxebizitza.
Goizuetako herriarekin elkartuta egon zen eta Ronces.Ainhoa
AROZAMENA AYALA
AROZAMENA AYALA