Militarrak

Badira, John

Lord eta almirante ingelesa, 1788an jaioa eta 1851n hila.

Lehenengo karlistadan parte hartu zuen liberalen ondoan. 1833an iritsi zen Bilbora, bi ontzi ingelesen agindupean. Bere eskuadra ia gerra osoan zehar egon zen Gipuzkoa eta Bizkaiko uretan. 1836an bere artilleriarekin Lugarizko etxeak suntsitu zituen eta, erregimentu berriekin lehorreratuz, karlistak Oriamendira erretirarazi zituen. Muñagorriren plana babestu zuen (1838ko uztaila), eta horretarako armak eman zizkion. Plan hori "bakea eta foruak" leloan oinarritzen zen; horrela, Don Karlosi jarraitzaileak kenduko zitzaizkion. Urte horren amaierakoak dira Hay-ren hitz hauek:

"Gerraren ibilbidea arretaz jarraitu zuten guztiek pentsatu zuten interesgarria izango zela baldin eta erreginaren gobernua Foruak bermatzen saiatzen bazen, baskongadoen kausa Erregegaiarenetik bereiziz".

Hurrengo urtean Bergarako Hitzarmena prestatzen parte hartuko du. 1839ko uztailaren 20an izan zuen lehen kontaktua Marotorekin, Diego de Leonek Elliot itunaren bortxaketa protestatuz. Egun batzuk geroago (uztailak 27) Marotorekin berriro bildu zen Miraballesen. Oraingo honetan, Hay-k proposatu zuen gobernu ingelesa bitartekari gisa eskaintzen zela, baina ez fidatzaile gisa, eta liskarren ondoren bitartekaritza egingo zuela foruen onarpena lortzeko. Marotok Ingalaterraren bitartekaritza onartu zuen. Hilabete bereko 29an Espartero eta Lord Hay elkarrizketatu ziren, honek Marotoren proposamenak azaldu zizkiolarik. Esparterok onartu egin zituen, baina baldintza batekin: foru-auzia Gorteen mende jarri behar zen, eta karlistek Cristina anderea obeditzen zuten guztietan.

Erref. E. Oiartzun: Karlismoaren Historia, 1939.