Politikariak eta Kargu publikoak

Gallastegi Uriarte, Elias

Arrantzale, Baltzuri, Errementari, Gudari, Nik, Peli Azkasibar.

Bilbon 1892ko uztailaren 20an jaiotako buruzagi nazionalista euskalduna.

Era askotako artikuluak idatzi zituen "Baltzuri" izengoitien azpian. "Erementari", "Gudari", "Javier de Urroz", "Luki Ibañeta", "Peli Askazibar", "Usune Irugara", "Zuriñe" eta "Arrantzale". Merkataritza-ikasketak egin zituen, euskara ikasi zuen, berehala irakastera pasatu zen, eta Euzko Gastedija de Bilbao sartu zen Eusko Jaurlaritzan, eta talde horretako lehendakari izatera iritsi zen. Antzinako euskalerriek bultzatutako Comunión Nacionalek euskal nazionalismoa ur autonomistetara zuzentzen duenean, Gallastegik eta Sabino Arana-Goirin inspiratutako elementu independentistek desadostasuna eta desadostasuna adierazten dute. Irlandar Sinn Fein ren mireslea, harremanak dituena, Francisco Cambók Euskal Herrira egindako bisita ospetsua izan zen 1917ko urtarrilean, eta euskal nazionalismoa Kataluniako Ligara hurbiltzeko aukera izan zen Aberri astekaria martxoan bahitu zioten gazte bilbotarren taldea behin betiko harrotzen duena. Gallastegi BBBko diruzain-kide izendatu zuten 1920an, baina desadostasunek aurrera jarraitzen dute eta, 1921eko uztailaren amaieran, EBBk Bilboko Euskadiko Gaztedia utzi zuen, eta "Aberri" geratu zen, "Euzkadi" komunionistaren aurkako prentsa-organo gisa. Une horretatik, bi taldetan banatuta ikusten dugu euskal nazionalismoa: Eli Gallasteguiren EAJ ("Aberri") eta Eleizalde, Landeta, Kizkitza, etab. Hala ere, zatiketak oihartzun txikia du gainerako euskal probintzietan, eta ia batere ez Gipuzkoan.

Une horretatik aurrera, Gallasteguik eta haren alderdiak kreatibismo politiko etengabea dute, diktaduraren ondorioz iraupen laburrekoa. 1922ko apirilean, "Emakume Abertzale Batza" sustatu zuen, "Cumann Nam Ban" irlandarraren antzera, Luis Arana Goiri miretsiaren jarrera patriarkalari kontrajarrita, haren "Euskeldun Batzokija" Euskadiko Gaztediarekin bat egiten baitu. 1923an "Mendigoxalen Federazioa" izan zen buru, nazionalismo independentistaren motorra. Nazionalismoaren sortzailearen tesiekin bat etorriz, kolonialismoaren aurkako jarrera sendoa hartu zuen Afrikako gerraren aurrean, eta Abdel Krimekiko elkartasuna aldarrikatu zuen, Aranak 1898ko matxinatu kubatarrekin egin zuen bezala. Horretarako, Campióngo Pedro Mari jarri du eszenan, gerra zentzugabearen aurrean euskal jarreraren paradigma gisa, eta Sorospen Batzordea antolatu du mobilizatuei eta haien familiei laguntzeko. Bat ez zetorren eta ulerkorra izan zen, halaber, Euzkadi egunkarian 1923ko abuztuaren 23ko gertakari odoltsuak zirela eta, Oscar Pérez Solís eta talde komunista bat Bilboko Herriko Etxean lapurreta egin zuten eztabaidan izandako jarrera.

"Espainiako proletalgo gorria" izateko beldurraren aurrean, Gallastegik "euskal kapitalismo gorri eta horian" duen mesfidantza handiena aldarrikatzen du. Urte horretako iraileko gertaerek Bilboko lokalak ixtea eta "Aberri" desagertzea ekarriko dute. Estatu-kolpea baino bi egun lehenago, Kataluniako Diada rindiendon parte hartu zuen, Maciárekin, Casanova kontseilariari omenaldia eginez eta Abdel Krim buruzagi matxinatuaren alde eginez. Hala ere, Gallastegiren erbesteratzea ia bi urte geroago izango da, polizia bankete-ean sartu ondoren. 1925eko maiatzaren 3an egin zen omenaldi hura, ezkondu aurreko agurra zela eta. Ekintza hori bilera politiko kamuflatu gisa interpretatu zen. Zumarragan bizi da, hainbat aldiz kartzelaratu dute, eta, azkenik, atxiloketa berri bat agindu diote eta hamabi urteko espetxe-zigorra eskatzen dion Gerra Kontseilu batekin mehatxatu dute. Hendaiara, lehenik, eta Donibane Lohizunera, gero.

Euskal Independentziaren aldeko batzorde bat antolatu du Donibanen, eta Nazio Zapalduen Liga baten oinarriak ezarri ditu Maciárekin eta katalanistekin harremanetan jartzeko. 1926an, Pacho Belaustegigoitiak Torreongo (Coahuila) kotoi-bulegoaz arduratzen duen eskaintza aprobetxatuz, Mexikora joan zen (abendua) emaztearekin, Margarita Miñaur Muxikakoarekin eta Iker semearekin. Herrialde horretan, 1928tik aurrera, "Patria Vasca" argitaratzen du, Amerikako eta munduko euskaldunen iritzia mobilizatuz. Egunkari horretan, Aberrirekin batera, maizenik aurkitzen dugu bere aditz sutsu, humanista eta solidarioa. Mexikoko prentsan ere parte hartzeak diktadura deseroso sentiaraziko du, eta hura kanporatu nahi du, inolako zalantzarik gabe. 1931n, nazionalismoaren bi adarrak Bergaran bildu ondoren (1930eko azaroaren 16a), herrira itzuli zen jarraitzaileek eskatuta. Euskal Herriko merkataritza-enpresa bat zuzentzen du. II. Errepublikan, estatutu-mugimendua errespetatzen du, baina ez dator bat nazionalismorako ondorio arriskutsutzat jotzen dituenekin. Irailean espetxeratu egin zuten, ezkertiar taldeek eraso-saioetan parte hartzeagatik eta Bilboko Euskadiko Gazteriaren lokaletako poliziak ikuskatzeagatik.

Kartzelan, eta A. de Altunarekin eta beste hamabiekin batera, manifestu bat idatzi eta gose-greba bati ekin dio, Cork eta Gandhiko alkate irlandarraren antzera, miresle sutsua baita. 1932an I. Aberri Egunaren kudeatzaileetako bat izan zen (martxoaren 27an), nahiz eta gero eta desadostasun handiagoa izan alderdiaren zuzendaritzarekin. Bateratzearen hasierako onarpen kritikoa, estatutismoaren porrota, nazionalismoaren eta errepublikaren aurkako eskuinaren arteko kolusioa (Lizarrako Estatutuaren klausula konkordantea, 1931ko kandidaturak) eta AVASC anbiguoaren sorrera direla medio, berehala jarri zuten berriro zatiketaren zentzuan, Jagi-Jagi prentsa Menderatzailearen eskutik. 1933an Por la libertad vasca (Verdes, 350 or.) izeneko artikulu-sorta baten lehen alea argitaratu zuen. ). Hurrengo urtean, beste hogeita hamabi militanterekin batera, partida behin betiko utzi zuen, Jemeinekin eztabaida izan ondoren Sólo Jel basta liburuxkarekin. 1936ko gerran euskal partehartzearen aurka, Eusko Jaurlaritzak ebakuatu zuen 1937ko ekainean, Bilboko erorketaren bezperan. Saint-Amand Montrondeko errefuxiatu-zentroan zenbait hilabete eman ondoren, Irlandara joatea lortu du, mundu-gerra amaitu arte, aurretik ezagutzen zituen Irlandako abertzaleen laguntzarekin. Gero Donibanen (Lapurdi) finkatu zen, 1974ko urtarrilaren 25ean hil zen arte.