Zerbitzuak

Industriaren Sustapen eta Eraldaketarako Baltzua

SPRI

SPRI, Industriaren Sustapen eta Eraldaketarako Baltzuaren akronimoa, bere jatorrizko izena, Eusko Jaurlaritzako Industria Sailak 1981ean sortutako garapen-agentzia da, helburu hauekin: industriaren sustapenean laguntzea, enpresa berriak sortzea eta lehendik ezarritakoen hedapena sustatzea, enpresen arteko lankidetza sustatzea, Eusko Jaurlaritzak industriaren berregituraketaren arloan dituen laguntzak finantzarioki bideratzea eta eduki teknologikoko proiektuak gauzatzea (Industria eta Energia Saila,1982).

Ordutik gaur egunera arte, Eusko Jaurlaritzak zabaldutako industria-politikaren beso betearazle bihurtu da SPRI, baina baita Euskadiko enpresa-sektore publikoko talde garrantzitsuenetako baten buru ere. 2009aren amaieran, SPRI Taldea sozietate nagusiak eta sozietate hauek osatzen dute: Euskal Autonomia Erkidegoko Parke Teknologikoen Sarea (Bizkaia, Araba, Donostia eta Garaia); SPRILUR, Euskal Autonomia Erkidegoan 22 industrialde (Industrialdeak) kudeatzen dituen industria-lurzoruaren Sozietatea; Euskadiko Arrisku Kapitalaren Kudeaketarako Sozietatea (SGECR, S.A.), arrisku-kapitaleko 5 funts eta enpresak sustatzeko eta parte hartzeko lau sozietate kudeatzen dituena (guztira 200 milioi euro baino gehiago); Euskal Autonomia Erkidegoko lau Enpresa eta Berrikuntza Zentroak (CEIA, CEDEMI, SAIOLAN eta BERRILAN); eta Jaurlaritzaren eta euskal enpresen ekintzari laguntzeko kanpo-sare bat, EAEko enpresei baino gehiago laguntzen diena.

SPRI sozietate publiko gisa eratu zen, Eusko Jaurlaritzak eta Euskal Autonomia Erkidegoko aurrezki-kutxek jarritako kapitalarekin. Horiek kapitalean duten partaidetza, hasiera batean% 43koa zena, gutxituz joan da, gaur egun% 1 baino pixka bat handiagoa da; gainerakoa euskal ogasunak jarri du. Administrazio Kontseilu batek kudeatzen du eta presidentea Eusko Jaurlaritzako Industria Sailburua da eta Zuzendaritza Nagusiaren kargua honako hauek izan dute: Juan Miguel Romeo (1982-83), Jesús Alberdi (1983-87), Roberto Velasco (1987-1991), Javier Retegui (1991-93), Antonio Gallarreta (1993-99), Aitor Cobanera (1999-2004), Mauri Lazkano (2004-2009) eta Tomás Orbea (2009tik). Aldi horretan, eta SPRIk euskal industrian eta ekonomian duen gero eta garrantzi handiagoarekin bat eginez, plantilla 1982. urtearen amaieran 20 pertsona izatetik 2010ean 200 baino gehiago izatera igaro da.

SPRIk, sortu zenetik 1991ko urtearen hasiera arte industria-politikaren arloan aurrera eraman zituen jarduera-ildoak hauek izan ziren: arazoak zituzten industriak eta sektoreak berregituratzea, industriaren bultzada eta dinamizazioa, eta aldaketa eta berrikuntza teknologikoari laguntzea. Lehenengo eremuan, SPRIk Administrazio Zentralaren birmoldaketak kontuan hartzen ez zituen sektoreak berregituratzeko programak gauzatu zituen, nagusiki enpresa txiki eta ertainek osatuak (makina-erreminta eta eskuzkoa, forjaketa, galdaketa eta estanpazioa, torlojuak, su-armak eta papera, garrantzitsuenak). Hasiera batean, banakako enpresei eman zitzaizkien laguntzak, baina 1985etik aurrera, Salbuespenezko Berrabiarazteko Plana (PRE) abian jarri zenetik, laguntzak sektoreei oro har eman zitzaizkien, enpresen arteko lankidetza bultzatzen saiatuz modu aitzindarian.

Industria-jarduera bultzatzeko eta dinamizatzeko politika hainbat programaren bidez antolatu zen: enpresei finantza-laguntza ematea (industria-inbertsiorako SPRI maileguak, inbertsioa laguntzeko programa-PAI; Nerbioi ibaiaren Premiazko Berrindustrializazio Gunea (ZUR) abian jartzea, Administrazio Zentralarekin lankidetzan (1988tik aurrera, gainbeheran dagoen industria-ingurua ZID  bihurtu zen , eta beste eskualde batzuetara zabaldu: Donostiako eta Debabarreneko industria-inguruetara); lurzoru-eskaintza eta industria-azpiegitura -poligonoak eta pabiloiak- (Industrialdeak programa, udalen eta foru-aldundien lankidetzarekin); Enpresa eta Berrikuntza Zentroak (CEI) sortzea, enpresa-proiektu berriak sortzen laguntzeko (Saiolan 1985ean, CEIA 1987an); eta arrisku-kapitaleko sozietate bat sortzea (Arrisku Kapitalaren Sozietate Kudeatzailea 1985ean), proiektu berriei finantzaketa eskaintzeko. SPRIk, halaber, programa horizontal berriak jarri zituen martxan garai hartan, hala nola zuzendarien prestakuntza eta enpresa-kudeaketa hobetzeko programak (Mintegi Estrategiko Sektorialak, Enpresaburuen Tailerra, ONDA, AUDE eta AUDE PLUS Programak); eta nazioartekotzeari laguntzekoak (Baskesport, Sofad, SPRIren bulegoak atzerrian irekitzea). Aldaketari eta berrikuntza teknologikoari laguntzeko politika izan zen, zalantzarik gabe, urte haietan SPRIk egindako politika berritzaileena, ez bakarrik Espainian, baita Mendebaldeko Europan ere. Batetik, enpresei laguntzeko azpiegitura teknologikoa sortzearen aldeko apustua egin zen (zentro eta parke teknologikoak, 1985ean Zamudioko Parke Teknologikoa sortzea bultzatuz). Bestetik, programa horizontal batzuk jarri ziren martxan, langileak eta gizartea oro har informatikaren eta mikroelektronikaren teknologia berrietan prestatzeko (IMI eta TEKEL programak); industrian ekipo aurreratuak sartzeko ekipamendu-programak (CN-100 eta ECTA); eta telekomunikazio-azpiegitura aurreratua sortzeko programak (Spritel eta Sprinet), Espainian lehen telematikoa sortzea lortu zutenak. 1989an, Estrategia Teknologikoaren eta Berrikuntzaren Unitatea (UETI) sortu zen SPRIren barruan, Eusko Jaurlaritzaren lehen Estrategia Teknologikoaren Planaren (1990-1993) arduraduna.

1991tik 1998ra bitartean, SPRIk aurreko hamarkadan garatutako jarduera-ildo batzuk jarraitu zituen eta beste batzuk hasi zituen. Industria-berregituratzearen arloan, programa garrantzitsuenak izan ziren: 3R Plana deiturikoa (laneko erreskatea, berregituraketa eta birbideratzea), 1991tik 1994ra bitarteko krisiaren ondorioz zailtasunak zituzten enpresei laguntzeko; altzairu-industria berrantolatzeko laguntza (siderurgia integrala, Bizkaiko altzairutegi trinkoaren sorrera bultzatuz; eta programa bereziak, bizirik iraun zuten enpresak balio erantsi handiagoko merkatu-segmentu berrietara bideratuz: automobila, aeronautika). Industria-sustapenaren arloan, SPRIk hainbat programa berri jarri zituen abian, foru-aldundiekin lankidetzan, inbertsio berriak erakartzeko (GARAPEN, EKIMEN), telekomunikazioen euskal operadore bat sortzea babestu zuen, EUSKALTEL, eta Euskadi kanpoko enpresa handiak erakartzen saiatu zen, nahiz eta arrakasta handirik izan ez. Baina inbertsioari laguntzeko aurreko programekin jarraitu zuen (PAI orain AFI Programa bihurtu da); industria-lurzoru eta –azpiegiturekin lotutakoekin (1995ean, SPRI Taldearen barruan, Sprilur sozietatea sortu zen, industria-poligonoen sarea kudeatzeaz arduratzen zena); CEIak sortzekoekin (1992an, BIC Berrilan; 1997an, CEDEMI); eta egoera ahulean dauden eremuei laguntzekoekin (SORTU Industria Garatzeko Sozietateak); arrisku-kapitala sustatzearekin lotutakoekin (SGECRren finantza-sendotasuna indartuz eta bi sozietate berri sortuz, Luzaro Kreditu Parte-hartzaileen Sozietatea 1992an eta SOCADE Euskadiko Garapen Kapitaleko Sozietatea 1993an); eta bultzada handiagoa eman zien euskal enpresak nazioartekotzen laguntzeko programa horizontalei (Kanpo sustapenerako plan estrategikoa 1993-1996 eta 1997-1999, INDOBASK programa) eta enpresen prestakuntza eta kudeaketa hobetzeko programei (RETO programa eta zuzendaritzako eta erdi-mailako kargudunak prestatzeko programa). Teknologiaren eta berrikuntzaren arloan, azkenik, enpresen I+Gko jarduerei laguntzeko programak kudeatzen jarraitu zuen SPRIk (1991-96 Kudeaketa Teknologikoaren eta Berrikuntzaren Programa eta 1997tik aurrera INTEK Programa). Etapa horretan, teknologia-zentro guztiak sare bakar batean bateratu ziren, eta bi teknologia-parke berri sortu ziren: Miñaokoa (Araba) 1992an eta Donostiakoa 1994an. Urtebete geroago, Zamudiokoarekin batera, Euskal Autonomia Erkidegoko Parke Teknologikoen Sarean sartu zirenak, SPRIren mendeko sozietate publikoa. SPRIren UETIk Teknologiako Euskal Kontseilu sortu berriari aholku eman zion Industria Teknologiaren Plana (1993-1996) eta Zientzia eta Teknologia Plana (1997-2000) prestatzeko.

1999tik 2008ra bitartean, SPRIk antolatutako industria-sustapeneko politikak aurreko etapan ezarritako ildo nagusiak garatzen jarraitu zuen, oro har, eta aldaketa batzuk egin ziren Eusko Jaurlaritzaren estrategia ekonomiko berria indartzera bideratuta zeudenak. Estrategia horren helburua zen Euskadiren lehiakortasun-posizioa hobetzea, berrikuntzan oinarritutako Bigarren Eraldaketa Handi baten bidez, indar eroale gisa, berrikuntzaren euskal sistemaren oinarri zientifikoa indartzea eta industria-dibertsifikazioa bultzatzea zientzian eta ezagutzan intentsiboak diren sektore berrietara. Enpresak sortzeko, inbertsiorako eta enplegurako laguntzari dagokionez, programa zaharrek jarraitu zuten, hala nola proiektu estrategikoetakoek, GAUZATU (GARAPEN-EKIMENen oinordekoa, baina itzuli beharrik gabeko diru-laguntzen ordez aurrerakin itzulgarriak jarri ziren, baldin eta proiektuak arrakasta badu) eta ADEFIN programek; beste programa berri batzuk gehitu ziren, hala nola HOBEKI, AFI eta ETEen ondorengotza programak eta ekintzailetzari laguntzeko programak (EKINTZAILE eta BARNEKINTZAILE, izaera berritzaileko proiektu berriak sustatzera bideratuak) Nazioartekotzearen arloan, hiru programa berri jarri ziren abian, euskal enpresen arteko prozesu hori indartzeko: ATZERRI programa, esportazio-oinarria handitzeko; GAUZATU-kanpo ezarpenak programa; eta ELKARTZEN programa. 2006az geroztik, programa horien ordez, beste programa generikoago batzuk ezarri ziren, enpresen arteko lankidetza sustatzeko, bai Euskadin, bai kanpoko merkatuetan, eta SPRIren kanpo-sarearen erabilera bultzatzeko. Azkenik, SPRIk azpiegitura eta soldata industrialeko programa zaharrei eutsi zien, Sprilur sozietateak zuzenduta; SGCR, S.A.ren bidez proiektu berriei finantza-laguntza emateko programarekin; eta zuzendariak prestatzeko eta kudeaketa hobetzeko programekin. Berrikuntzaren arloan, SPRIk aurreko I+Gko laguntza-programekin jarraitu zuen (INTEK) eta beste batzuk sortu zituen (SAIOTEK eta ETORTEK, 2002az geroztik; GAITEK, INNOTEK eta NET's, 2007az geroztik; EMAITEK eta ETORGAI, 2008az geroztik; laugarren parke teknologiko bat sortzea bultzatu zuen, Arrasateko Garaia Berrikuntza Gunea, Euskadiko Parke Teknologikoen Sarean integratua; eta, 2002tik aurrera, Ikerketa Kooperatiboko Zentroak (CIC) jarri zituen abian, oinarrizko ikerketa aplikatua bultzatzeko, zentro teknologikoen, ikerketa-taldeen, unibertsitateen eta enpresen arteko lankidetzaren bidez, eta industria-dibertsifikazioko estrategia laguntzeko sektore berrietara, hala nola biozientzietara, mikro-turismoetara eta nanoteknologietara, energia alternatiboetara.

2007az geroztik, SPRI izan zen enpresen eta gizartearen artean berrikuntzaren kultura sustatzeko eta zabaltzeko zenbait jarduera abian jartzeko buru: Innovanet sarea, Berrikuntza Agendak, Berrikuntza Foroak, Aldatu programa eta Directiv@21 garrantzitsuenen artean. SPRIk, azkenik, Euskadi Informazioaren Gizartean PLanaren (PESI 2002-2005) eta PESI 2010-Euskadiko Agenda Digitalaren hainbat programa antolatu zituen, Eusko Jaurlaritzak informazio- eta komunikazio-teknologiak (IKT) herritarren, enpresen eta Administrazioaren artean zabaltzeko egindako apustu sendoaren erakusgarri. Lehenengo kasuan, programa ezagunenak izan ziren (KONEKTA ZAITEZ familiek ordenagailuak erosteko diru-laguntza ematen zuen), eta 260 KZGUNE sortzea izan ziren, gizartearen artean IKTen erabilera eta ezagutza bultzatzeko zentroak. Enpresei dagokienez, HOBEKI DIGITALA eta ENPRESA DIGITALA izan ziren programa aipagarrienak. Horien gauzatzerik nabarmenena EAEko parke teknologikoetan izen bereko zentroak sortzea izan zen, IKTen erabilera zabaltzeko eta enpresetako langileak teknologia horien erabileran prestatzeko.

SPRI izan zen, halaber, Industria Sailak zientzia eta jakintzako sektore intentsibo berrietarantz abiarazitako dibertsifikazio ekonomikoko estrategia martxan jartzeko ardura izan zuen agentzia, 2002tik aurrera. Urte horretan, BioBasque 2010 estrategia jarri zen martxan, industria-sektore berri bat sortzeko, biozientziak, hain zuzen, 90eko hamarkadaren erdialdean aeronautika-sektorearekin egin zen bezala. Lortutako aurrerapenak handiak izan dira: 2008an, biozientzien sektorea 70 enpresak baino gehiagok eta 3.000 pertsonak osatzen dute, BioBasque, SPRIn integratuta dagoen agentziak koordinatuta, bi IKZ ditu (CIC bioGUNE eta CIC biomaGUNE) eta enpresa-bioinkubagailu bat (Biokabi), guztiak Bizkaiko Parke Teknologikoan egoitza dutenak. 2008aren amaieran, SPRIk nanoBasque estrategia jarri zuen abian, nanozientzia eta mikro eta nano-teknologiak ekoizpen-sisteman sartzeko apustu handia egiten zuena, eta erakunde koordinatzaile bat sortzea bultzatu zuen, nanoBasque agentzia, lehendik zeuden bi IKZ (CIC microGUNE eta CIC nanoGUNE), nanoinkubadore bat eta arrisku-kapitaleko nanofondo bat sortzea sustatu zuen.

2009tik aurrera, SPRIk aurreko etapako programekin jarraitu du, bi ildo estrategiko handitan banatuta, COMPITE eta LIDERA, eta hainbat programa berri jarri ditu abian, 2008tik aurrera irekitako krisi-egoeran euskal enpresen jarduera ekonomikoa eta enplegua mantentzeko (RESISTE). 2010aren amaieran, SPRIk Eraldaketa Lehiakorrerako Sozietatea izena hartu du, eta bere helburu soziala merkataritza eta turismo sektoreetan sustatzera zabaldu du, Eusko Jaurlaritzak onartutako 2010-2013 Enpresen Lehiakortasunerako Planean diseinatutako euskal ekonomiaren eraldaketa lehiakorra bultzatzeko estrategiarekin bat etorriz. Hala ere, Sozietateak eutsi egiten dio bere akronimoari, marka sendo eta prestigiodun gisa.

--

Jatorrizko testua: Jesús María Valdaliso Gago

Itzulpena: ELIA itzultzaile automatikoa

Itzulpenaren berrikusketa: Agustín Arostegi