1841eko maiatzaren 7an Lizarran (Nafarroa) jaiotako politikari nafarra. Iruñeko, Logroñoko eta Gasteizko seminarioetan ikasi zuen eta Filosofia eta Letretan eta Zuzenbidean lizentziatu zen.
Bartzelonako Institutuko katedradun laguntzailea izan zen eta, 1869tik 1872ra, Oñatiko Unibertsitateko bigarren hezkuntzako katedraduna, non Arturo Campión bere ikaslea izan zen. Iruñera itzuli eta abokatu lanetan aritu zen; ordezko fiskala eta Iruñeko Abokatuen Elkargoko dekanoa izan zen. Jarrera erosoko gizona, bere ideien publizista aktiboa eta Nafarroako hainbat enpresaren akzioduna izan zen; besteak beste, "Sociedad Mercantil Vinícola de Navarra", "Fundiciones de Hierro, Fábrica de Acero del Bidasoa", "Papelera Española" eta "La Agrícola".
1917an, Lizarrako administrazio kontseiluko presidente zela, Manuel Irujo Ollo herrikidea izendatu zuen Lizarrako sukurtsaleko zuzendari, bere aitona Eusebio Olloren ondorengo gisa. Foruen eta herrialdeko tradizioen defentsan nabarmendu zen, eta, bereziki, euskara kontserbatzeko ahaleginagatik. Horrek biziki bultzatu zuen bere bizitza osoan, bai kazetaritza-artikuluetan, bai diskurtsoetan, hitzaldietan eta abarretan. Ángel García-Sanzen arabera, bere jarduera politikoari buruzko lehen albistea II. Gerra karlistari dagokio. Gerra hartan, errepublikano federala izan arren, Lizarran bizi izan zen.
Bertan, Pablo Jaurrietarekin batera (orduan Nafarroako Diputazio karlistako kidea), bilera batzuk sustatu zituen, eta bilera horietatik "Jurramendiko Manifestua" atera zen. Manifestuaren helburua zen gatazka amaitzea eta foruen berrezarkuntza ezartzea, ondoriorik gabe utziz Foruen lege abolitzaileak eta ondorengo xedapenak, Estatuak Baskongadek eta Nafarroak osatutako Euskal Federazio bat aitortuz. Joaquin Ochoa de Olzaren babesa izan zuen, eta elkarrekin euren lagun ziren bi jeneral karlistei, Carasa eta Ugarteri, euren planen berri eman zieten, Dorronsoro diputatu gipuzkoarrarekin eta Moriones jeneral liberal nafarraren ordezkariren batekin ere harremanetan sartuz, antza denez. Ez zen halakorik gertatu, baina bai kultura-korrelatu bat: Nafarroako Euskara Elkartearen sorrera, zeinaren lehendakari izan baitzen, 1878ko urtarrilaren 6an.
Beste batzuekin batera, Lau-Bururen sortzailea ere izan zen, eta 1882an foru diputatu izateko hautagai ez hautatua. Hala ere, protagonismo handia izan zuen Gamazadan eta Frantziatik itzuli zenean Jose Lopez Zabalegiri buruz arduratu zen bakarretakoa izan zen. Izan ere, 1894ko otsailera arte itxaron behar izan zuen, Gamazada bete-betean, Euskal Herriaren Elkartearen jardueraren sintomaren bat jaso ahal izateko. Aldundiak Madrilera egindako bidaiaren harira egindako ekitaldian, Aranzadik erakusketa bat eman zien agintariei, honako hau zioena: "Nafarroako Euskara Elkarteak aberriaren espiritua bizirik mantentzen lagundu badu, gaur arrotzen aurrean handi egiten gaituena, ondo ordainduta geratzen da bere bandera gaur egun herri mozkorraren eskuetan dagoela ikusita" (El Aralar, 1894ko otsailaren 13a).
1897ko apirilaren 8an Aranzadik Nafarroako Diputazioak "oinarri zabaleko liga bat" eratzeko hartutako erabakia azaldu zien bazkideei, "euskara hitz ederraren sustapena eta hedapena helburu". Halaber, Aranzadik Nafarroako Euskara Elkartearen sorrerako helburua bukatutzat ematea proposatu zuen, eta bere gauzak Nafarroako erakunde gorenaren esku uztea. Garcia-Sanzek dio ez dakiela ziur Aranzadik Daniel Irujo Urrarekin kolaboratu ote zuen Sabino Aranaren defentsan, baina bai miresmenezko harreman estua izan zuela harekin, euskal abertzaletasunaren sortzaileak bere bilakaera espainolista polemikoa planteatu eta bere proiektuari erabateko men egitea eskatu zien bakanetako bat izanik.
Aranzadiren erantzuna, irmoa baina maitekorra, hau izan zen: "Rusia guztien tsar izateko bezain indartsu eta kementsu sentitzen naiz, Arana adiskidea, eta inoiz saiatu ez banaiz, besteen independentziaz eta harrotasunaz neureez dudan kontzeptu bera dudalako da. Honekin esan nahi dut, Arana adiskidea, haur ospetsu bat bezala jarraitzeko prest banago, edo nik baino gehiago ikusten duen itsu bat bezala jarraitzeko prest banago, nik ez dudala inor, mundu honetan inor, buruzagi bezala ezagutzen". Bere hitzaldi ugarien artean, 1902ko otsailaren 28an Bilboko "Centro Vasco"n eman zuena ezagutzen da, Reconstitución del pueblo euskeldun en la lengua izenburupean argitaratu zena, non bere herrikideei eskatzen zien beso zabalik har zitzatela gaztelar, katalan, aragoi eta valentziarrak eta ez zezatela maketo deitu kanpotik datorrenari beren tradizioak errespetatuz. Aurrerago, "Euskararen berreraikuntzarako euskaldunen federazioa" sortzea proposatu zuen, Euskal Herriko zazpi estatuetako "ez-zaharkituen" Kontseilua buru izango zuena, beste hamabi gazteren laguntzarekin. Oñatin (Gipuzkoa) zendu zen, eta hara joan zen Eusko Ikaskuntzaren I. Kongresuan parte hartzeko. Kongresu hura izan zen, neurri batean, ideia horien kultur isla, 1918ko irailaren 16an.