Monarkia eta noblezia

La marquesa de Montehermoso, Condesa de Echauz

María del Pilar Acedo y Sarria, Jose Acedo Echauzeko kondearen eta Maria Luisa Sarria Villafañe Vadoko kondesaren alaba, Tolosan jaio zen 1784ko martxoaren 10ean.

Aita eta osabak Euskalerriaren Adiskideen Elkarteari lotuta zeuden. Oso gaztetatik, Pirinioetako Konbentzio Gerran gertatutako gertakari desatseginen ondorioz, gizarte zatikatu baten errealitateari aurre egin behar izan zion.

Bere lehen haurtzaroa bere jaioterriko kaleetan igaro zuen. Pirinioetako Gerraren ondorioz, familiaren bizilekua Gasteizera aldatu zuen, eta han, 1800ean, Diputatu Nagusi izan berri zen eta adinean bikoizten zuen gazte batekin ezkondu zen. Bere familiak maila sozial inbidiagarria zuen arren, bere mailako familien artean ohikoa zen bezala, bere familiaren eta bere senar izango zen Ortuño María de Aguirre y del Corralen arteko itun baten ondorioz ezkondu zen. Azken hau Real Sociedad Bascongada delakoaren bigarren presidentearen semea zen eta Montehermosoko Markesaren titulua jaso zuen bere heriotzaren ondoren.

Sentiberatasun handikoa eta adimen finekoa, bere bizitzan zehar landu zuen heziketa arduratsua izan zuen. Euskara hitz egiten eta idazten zuen, familiako hizkuntza gisa, gaztelania, frantsesa, ingelesa eta italieraz gain. Pianoa eta gitarra jotzen zituen eta nolabaiteko graziaz miniaturak margotzen zituen. Irakurle sutsua, kultua, eta bere garaiko idealekin konprometitua, liberala, frantsesa eta ilustratua.

Gasteizko familiaren etxean, garai hartako bidaiari garrantzitsuak biltzen ziren lekuan, liburutegi garrantzitsu bat bildu zen, obra ugarirekin, horien artean Ilustrazioko guztiak. Normala zen solasaldiak zuzentzea, eta haien iritzia oso errespetatua izan zen aurkezten zirenen artean.

Baionako Konstituzioa aldarrikatu ondoren, zeinaren senarra sinatzaileetako bat izan baitzen, Jose Bonaparte erregeak eta haren segizioak etxea aukeratu zuten Espainiara iritsi ondorengo lehen bazkari ofiziala egiteko. Han ezagutu zuten elkar. Joseren erregealdian, gortera lekualdatzen dira, eta Markesak hainbat kargu betetzen ditu bertan. Maria Pilarrek eta erregeak inoiz isilpean gorde ez zen idilio sutsua izan zuten. Bere senarra 1811n hil zen, harremana finkatu egin zen, eta lehen dama ere izan zen. Horrek herriaren gorrotoa ekarriko zion, Jose erregearen aurkakoa.

Napoleonen Gerra amaitzean, Fernando VII.aren itzulerarekin borboitarren berrezarpenaren ondoren, Espainiatik eta bere ondasunetatik kanporatua izan zen. Ez zuen Jose berriro ikusi Parisera itzuli zenean.

Carressen bizi izan zen, Biarnoko herrixkan, Nive ibaia zeharkatzen duen herrian. Laster, lekua Espainiako pentsalari liberalen bilgune bihurtu zen. Senideetako batzuk eta Maria Amalia de las Nieves alaba zeuden horien artean. Alaba oso lotuta zegoen, nahiz eta guraso-ahala kendu zioten. Ezpeletako Jose Mariarekin ezkonduta egon zen eta Goyak, markesaren lagun handiak, margotu zuen.

Bere egoitza berrian, 1818an, Napoleonen husarretako ofizial batekin ezkondu zen: Jacques Amádée de Caraben. 1867ko otsailaren 27an hil zen, 81 urte zituela.