Literatoak

Salaverría Ipenza, José María

Idazlea, Vinarozen (Castelló) 1873ko maiatzaren 8an jaioa. Donostian hil zen, 1940ko martxoaren 28an.

Salaverriak lau urte zituenean, familia Donostiara joan zen bizitzera. Gaztetatik jakin-nahiak Ameriketara bidaiatzera eraman zuen, hamabost urterekin bere lehen urrats literarioak ematen hasiz. 1895ean Puerto Ricora joan zen. Penintsulan eta atzerrian egin zituen etengabeko bidaiek oinarri literario anitza eta koloretsua eman zioten, nahiz eta delineatzailea izan.

Lehen artikuluak, "Basconia", 1898, "Martintxo", 1895, Euskal Errian argitaratu zituen, baita Euskal Herriko beste aldizkari batzuetan ere. Publizista nekaezina, bere ekoizpena izugarria da, batez ere Buenos Aireseko ABC, La Vanguardia, Diario Vasco eta La Nación egunkarietan agertuz. Bere artikuluek politika, gerra kronika (Mexiko, Europa, Maroko), paisaia eta literatur kritika jorratzen dituzte. Bere luma, liberala, batez ere Donostiako La Voz de Guipúzcoa egunkarian agertzen da. Aipatzekoak dira Vieja España (1907), Nicéforo el Bueno (1909), La Virgen de Aránzazu (1909) eta El Muchacho español (1938) eleberriak. Bere bidaia-libururik aipagarrienak: Tierra Argentina (1910), España vista desde América (1914) eta El Perro Negro (1906), Alma Vasca (1920) eta Santa Teresa (1921) saiakerak. Bolívarren biografiak 1930ean idatzi zituen eta Martín Fierrorenak 1934an.