Ingeniariak

Gascue Murga, Francisco

Meatze-ingeniaria, politikaria, musikologoa eta publizista, Donostian 1848ko urriaren 4an jaioa. 1920ko martxoaren 11n hil zen.

Ingeniari titulua lortu zuen Madrilgo Eskolan. Meatze-prospekzio ugari egin zituen Espainiako Hegoaldean, eta Duro y Cía enpresako zuzendari izatera iritsi zen. de la Felguera. Ingeniari bikaina izan zen altzairuzko labe batzuen instalazioa zuzentzen, Siémens sistemaren arabera, eta bere klaseko lehenak izan ziren herrialdean. El Porvenir en Mieres fabrikan ere berak asmatutako bi labe-mota instalatu zituen. Meategietako Laguntzaile Fakultatiboen Eskolan, Mieresen, irakasle izan zen hainbat urtez, eta bere ikasleentzat mekanika eta eraikuntzako oinarrizko ikastaro bat argitaratu zuen, gero beste ikastetxe batzuetako ikasleentzat egokitua izango zena. Gero, Real Compañía Asturiana de Minas enpresaren Gipuzkoako egoitzako zuzendaritzarako izendatu zuten, eta hogei urtez egon zen postu horretan. Hobekuntza eta ekimen ugari egin zituen Errenteriako berun- eta zilar-fabrikan.

Meatzaritzari buruzko hainbat lan argitaratu zituen La industria del acero en el norte de España, 1890.

Bere jarduera profesionalak alde batera utzita, eta batez ere bere bizitzako azken aldian, Gipuzkoako politikan aktiboki parte hartu zuen. Errepublikano federalista, hainbat aldiz izan zen diputatu probintziala eta 1906an Espainiako Estatuarekiko kontzertu ekonomikoa berritzen aktiboki parte hartu zuen. Udal Administrazio Batzarrean "Kontzertu ekonomikoa eta Euskadiko Udal Ogasunak" izeneko ponentzia aurkeztu zuen. Kontzertu ekonomikoari buruz ere lan bat argitaratu zuen 1907an. Politikan, Gascue foruen existentzia historikoak legitimatutako autonomia sendoaren aldekoa zen -bere burua "ezkerreko autonomista" izendatzen zuen-, baina ez zituen erabat onartu azken urteetan hedatu zen mugimendu nazionalistaren doktrinak. Euskal nazionalismoari buruz duen jarrera El bizkaitarrismo liburuan eta Aranzadik Angel Zabalari Ereintzan, 1935 eta 1980an (Donostia, Auñamendi), pp. 192-193.

Bere pentsaera politikoaren adierazpide dira honako obra hauek: Bizkaitarrismoa: Libertad y Fueros, hitzaldia, 1909; Foruzaletasun historikoa eta foruzaletasun progresiboa, 1909; Andre Mariari aurkeztutako txostena. Gipuzkoako Aldundia hainbat diputatu probintzialen eskutik, 1919.

Gainera, Gascuek oso gogoko zituen musika-gaiak, eta hitzaldi ugari eman zituen gai horien inguruan. Hitzaldi horietako batzuk geroago argitaratu ziren, eta azterlan interesgarri batzuk ere egin zituen. Euskal musika ez zen gaien inguruan, Homero y la música, Influence of the arabiar musica castellana eta Historia de la sonata lanak argitaratu zituen. Baina batez ere bere herrialdeko musika izan zuen aztergai. La opera vascongada (Donostia, 1906) lanean Maitena, Mendi-Mendiyan, Mirentxu eta Lide ta Ixidor musikarien kritika musikala entseatu zuen. Gehien gustatu zitzaion gaia euskal musika herrikoiaren jatorria, originaltasuna eta beste herrialde batzuetako musikarekin duen harremana izan zen. Euskal musikaren eta musika zeltikoaren arteko harremanari buruzko bere teoriak ez zuen harrera onik izan euskal hedabideetan, jatorriz bertakoak ziren musika formei originaltasun gutxi ematen zielako. Bere tesien kontrako kritikak, arazoa sakonago aztertzera eraman zuen eta lan berri bat prestatzera, Materiales para el estudio del folklore músico vasco, 1921ean argitaratu zen hil osteko liburua, Arturo Campiónek hitzaurrea eman ziona. Hartan, bere irizpidearen independentziaz, ia oso-osorik berretsi zituen aurreko ikuspuntuak.

Gascuek euskal herri-musikari buruz egindako lanak, aipatu berri dugunaz gain, honako hauek izan ziren: La música popular vascongada, 1906; Origen de la música popular vascongada, 1913; L'Aurresku basque, 1912; Un aurresku en Guipúzcoa a fin del siglo XVIII, según Iztueta, 1916; La simetría y el compás de cinco por ocho, 1916; Las gamas celticas y las melodías populares éuskaras, 1917.

Eusko Ikaskuntzako kide aktiboa zen.