Donostia, 1980-1981
Hordago argitaletxearen eskutik 1980. urteko Durangoko Azokarako plazaratu zuten Xaguxarra aldizkariaren 1. zenbakia (aurreko urtean bideratu zituzten Oh! Euskadi eta Euskadi Sioux aldizkariak eta Ustela Saileko liburuak). 1915. urte aldera Bilbon kaleratzen zuten El Saguzar aldizkari taurinotik datorkio izenburua. Txema Larrea eta Joseba Sarrionandiari esker sortu zen eta formatuaren ideia Andolin Eguzkitzarena izan zen, Potteko garaietatik Alemaniako literatur kritikako aldizkarien tankerako aldizkari bat sortu nahian baitzebilen.
Aitzin solasa prestatzen ari zirela, Sarrionandia atxilotu zuten eta gertaera horrek hanka-motz utzi zuen erredakzioa. Aldizkariak segida lanbrotsua izango zuela aitortu zuten, sinadurarik ez izan arren, Txema Larreak idatzitako hitzaurrean, aldizkariaren ibilbide laburra aurreikusiz. Argi utzi zuten, era berean, ez zetozela bat inongo xede, fede edota esperantzarekin.
Edward Spencer Dodgson euskaltzale ingelesari eskainitako hitzaurrea ere ez dago sinatuta, baina Joseba Sarrionandia bera hasi omen zen berau idazten Joseba Basartek 1980ko ekainean Durangoko Ibaizabal aldizkarian Dodgsoni buruz idatzi zuen artikulu batean oinarriturik. Sarrionandiak ezin izan zuen hitzaurrea amaitu.
Donostiako Gipuzkoa Plazan zegoen Hordago argitaletxeko erredakzioan gauzatu zen aldizkaria. Bertako langileak ziren, besteak beste, Txema Larrea eta Josu Zabaleta. Azken honek kudeatuko zuen aldizkariaren 2. zenbakia.
Liburu formatua zuen aldizkariak (12x20'5). Maiztasunari dagokionez, urtekaria zen. Bi zenbaki atera zituzten (1980-1981).
Idazle madarikatu banari eskaini zioten ale bakoitza: 1. zenbakia, Edward Spencer Dodgson (1857-1922) euskaltzale ingelesari eta 2.a Jon Miranderi (1925-1972), urtebetera Parisen hil zela hamar urte beteko zirela gogoratuz. Aitzakia horrekin, Miranderen lau testu eman zituzten ezagutzera, poesiazko bi eta beste bi prosazko; hiru ordura arte inon argitara gabeak eta ezezagunak eta laugarrena, jendeak asko aipatua bezain gutxi ezagutua, Joxe Azurmendik azaldu zuenez.
Dodgsoni eskainitako aldizkaria bere bizitzari buruzko orrialde batzuekin eta honek 1901ean idatzitako kantu batekin atondu zuten. Askorentzat zeharo ezezaguna zen euskaltzalearen berri eman zuten, baina urte batzuk lehenago Koldo Mitxelena berak irekitako bide beretik: Edward Spencer Dodgson eta Charles Lutwidge Dodgson, Lewis Carroll izengoitiagatik ezagunagoa zen idazle ospetsua, anaiak zirela zioten Xaguxarrakoek. Baina erratuta zeuden, ez baitziren anaiak, urte batzuk geroago frogatuko zenez.
Jende berriarentzat plaza izatea izan zen Xaguxarraren helburu nagusietako bat; bokazioz idazle berrientzat plataforma izan nahi zuen hasieratik. Era berean, literaturgintzarako ereduak eskaini nahi izan zituzten. Idazle gazteak eta ez hain gazteak tartekatu zituzten, ezagunak eta ez hain ezagunak. Txomin Peillen, Joxe Azurmendi eta Josu eta Pello Zabaleta anaiez gain, Susa sortu berriaren partaidetza nabarmentzekoa da: besteak beste, Josu Landa, Iñaki Uria, Batxiler Zalakain, Mikel Antza, Mikel Etxebeste, Imanol Zurutuza, Lurdes Otaegi eta Lide Arana; Pott Bandan aritutakoen artean berriz, Joxemari Iturralde, Joseba Sarrionandia, Txema Larrea edota Andolin Eguzkitza.
Itzulpenak leku propioa du aldizkarian. Literatura modernoaren itzulpena egiten hastea ere bazuten helburu. Dagoeneko Pottek ezarritako ildoari segituz, ganorazko ezer idazteko gauza ez baziren, itzulpen on bat egitearen aldeko ziren. Kritikak ere badu bere espazioa aldizkarian, baina egoera literarioaren kritikari baino literaturaren sorkuntzari, poesiari eta ipuinari bereziki, eman zitzaion garrantzia Xaguxarran.
Ez zen talderik sortu Xaguxarraren inguruan. Beste proiektu batzuetan ere bazebiltzan eta ezin izan zioten aldizkariari eutsi. Susa taldekoei proposatu zien aldizkariaz arduratzea, baina ezinezkoa egin zitzaien haiei ere, sasoi hartan Argiaren anparoan euren aldizkariaren egitasmoan gogor ekiteko prest baitzeuden.