Konposatzaileak

Gorriti, Felipe (1839-1896) (1984ko bertsioa)

Kapera maisua, organista eta konpositorea. Uharte Arakilen (Nafarroa), 1839ko abuztuaren 23an; Tolosa (Gipuzkoa), 1896ko martxoaren 12an.

Bere aita, Leon Gorriti, jaioterriko idazkari-organista zen eta lehen musika ezagutzak eman zizkion. Jose Preciado kapera maisuarekin ikas zezan 11 edo 12 urte besterik ez zituela Tafallara (Nafarroa) bidali zuen. Aurrerago, Mariano Garciarekin, Iruñeko Katedralean konpositore eta instrumentista gisa lan egiten zuena, pianoa eta harmonia ikasi zuen. Ondoren, Tolosako (Gipuzkoa)  Santa Maria kaperako Candido Aguayo kapera maisuarekin ikasi zuen. 1856ko irailean Madrilgo Errege Kontserbatorioan sartu zen. Han,  organoa Roman Jimeno de Lermarekin eta Konposizioa Hilarion Eslavarekin ikasi zituen. Bere ikasketak bukatutakoan, 1859ko ekainean, zilarrezko domina jaso zuen kontserbatorioak urtero antolatzen zuen lehiaketan.

Bere heziketa oraindik bukatu gabe zuela, 1859ko martxoaren 17an, Tafallako Santa Maria parrokiako kapera maisu eta organista postua eskuratu zuen oposizioa eginez. Orduan hasi zen fama lortzen eta inguruko herritako ikasleak erakarri zituen, horien artean Apolinar Brull eta Calixto Barcos zeudelarik. Tafallan, kaperako musika zuzendu eta bere lan azpimarragarrienak idazteaz gainera (Surge propera, Misa de Requie, sonata eta organorako beste lan batzuk, eta abar), hasiberria zen musika-banda antolatu zuen. 1860an Eugenia Izurekin ezkondu zen eta bost seme-alaba eduki zituzten.

1867an Tolosako (Gipuzkoa) organista eta kapera maisuaren plaza libre gelditu zen, bere maisu izandako Candido Aguayok uko egin baitzion postuari. Gorritik postu hau oposizio bidez eskuratu zuen (1867ko urria) eta hil arte bertan egon zen. Andra Mari parrokian bere eliz lanak interpretatzeko 28 musikariz osaturiko kapera zeukan, gizonezko abeslariz eta hari eta haize instrumentuez osaturik. Era berean, Tolosan musika-banda zuzendu zuen eta irakaskuntzan ere ibili zen, bere ikasleen artean Vicente Goicoechea edo  Eduardo Mokoroa bezalako konpositoreak egon zirelarik. Azken honek, Gorriti hil ondoren, postuan eskuratu zuen. Bere jaioterrian lurperatua dago.

Gorritik lortutako fama eta mailaren adierazgarri nagusi Pariseko Société Internationale des Organistes et Maîtres de Chapelle-en konposizio lehiaketetan lortutako arrakastak dira. Lehiaketako epaimahaia Theodore Dubois, Cesar Franck, Alexandre Guilmant edo Gustave Lefevre-Niedermeyer bezalako konpositore ezagunez osatua zegoen. 1881etik aurrera zazpi aldiz aurkeztu zen hilero antolatzen ziren lehiaketa hauetara eta bertan lau lehen sari eta hiru lehen aipamen lortu zituen (1881eko urrian, lehen aipamena organorako Plegaria-rekin; 1881eko azaroan, lehen saria Sub tuum proesidium-ekin sopranoarentzat edo tenorearentzat eta organorako; 1882ko martxoan, lehen aipamena Inviolata-rekin, hiru ahots misto eta organorako motetea; 1882ko maiatzan lehen aipamena O salutaris-ekin soprano eta tenore eta organorako bakar-saioa; 1882ko ekainean, aho batez eta epaimahaia zoriondutako lehen saria, Marcha funebre-rekin organorako egina; 1882ko abuztua, lehen saria Cinco versos para el Magnificat-ekin; 1883ko uztaila, lehen saria Sanctus-ekin lau ahots eta organorako idatzia). Procès-verbal-eko 11. lehiaketako lehen urtean, epaia 1882ko abuztuaren 12an eman zena, epaimahaiak erabaki zuen "hainbeste garaipenen ondoren" urte horretako lehiaketetan parte hartzen jarrai zezakeela (1881eko urria - 1882ko iraila) baina ohorezko titulu bezala soilik. Beste edizioetan Leon Boëllmann edo Gabriel Pierne bezalako organista ezagunak izan ziren sarituak.

Bere katalogoa 250 bat lanez osatua dago, gehienak erlijiozkoak. Produkzioaren artean azpimarratzekoak dira Misa en Do, 1885eko Tolosako Andra Mari elizako Stolz Frères organoaren inauguraziorako idatzia; ahots zurirentzat idatzitako Misa en Re 1889an Tolosako Santa Klara komentuko organoaren inauguraziorako; Miserere "Viejo" eta Miserere "Grande" bezala ezagutuak; Surge propera moteteak, koru, tenore bakarlari eta harizko orkestrarako eta Sub tuum proesidium, tenore edo soprano eta organorako; Ecos de Andía, 1894an Iruñeko orfeoien lehiaketa baterako idatzia; Agur Jesusen Ama, Ama Birjinari eskainitako abesti ezaguna; Sonata en Re eta Sonata en Fa, Cinco versos sobre el Magnificat eta Marcha fúnebre en Do menor, denak organorako idatziak, eta abar. Inprobisatzaile bezala eta organoaren teknika menderatzeagatik ere nabarmendu zen. Espainiako organorako lehen lan erromantikoak idatzi zituen.

Gorritiren konposizioen azterketak erlijio musikaren momentu interesgarri bat azaltzen digu, non ondoan ezartzen diren Italiako opera estiloa (bereziki Bellini), Europa erdialdeko erromantizismoa, Frantziako organo eskola, folklore musikaren eragina eta beste zenbait ezaugarri, kantu lauaren tratamendua edo estilo soilaren erabilera polifonia errenazentistaren ereduari jarraituz Alemania, Italia eta Frantzian gertatzen ari zen erlijio musikaren erreformarekin bat egin dezaketenak. Amaitzeko, XIX. mendeko erlijio musika eta Espainiako organoko musikako funtsezko pertsonaia da.

-------

Jatorrizko testua: Angel SAGARDIA

Itzulpena: Batua Itzultzaile automatikoa

Itzulpenaren berrikusketa: Joseba Rodriguez Zuazua