Aurrez aipatu ditugun xehetasun batzuetan Garibay euskalduna zena, autoktonoa zena, kartsutasun handiz bizi zuela ikus daiteke; eta halaxe zen, baina horrek ez zuen bere monarkiarekiko grina apaltzen. Bere ekoizpen literarioa berrikusiz gero (bain inprimatutakoa eta bai eskuz idatzitakoa), argi ikusten da, ez duela, ahal den neurrian, euskaldunen lana nabarmentzeko aukera galtzen (horri dagokionez, ikus Aita Luis Maria de Lojendioren: Referencias a la Historia vasca que se contienen en "Los quarenta libros del Compendio Historial", de Esteban de Garibay, in "Príncipe de Viana", 114-115 zenbakia (1969), 121-146. or.; 116-117. zenbakia, 329-400. or.).
Goran aipatu dugun egilearen arabera, Garibayk Grandezas lanaren kapitulu ugarien artean emandako datuak oinarritzat hartuz, hiribilduen sorrera-prozesuak, bandoen historia edo Gipuzkoako industria sidelurgikoaren historia deskriba daitezke; halaber, jabetzaren historia edo aipatutako probintziako industria nautikoaren historia ere deskriba daitezke. "Garibay manejó muchos documentos medievales referentes a su país, partiendo de los grandes cartularios navarros y riojanos. Esto le dio base para fijar la cronología de hechos de índole varia referentes a Guipúzcoa, a Álava y a Vizcaya, dejando ahora aparte su esfuerzo máximo como historiador del reino de Navarra" (aipatutako lanean, 226. or.). Azken arlo horri dagokionez, "fue el primero que puso algún orden en el mar de confusiones de la historia de Navarra". Horretarako, lehen eskuko dokumentazio aberatsa baliatu zuen eta baita bere zentzu kritikoa ere, Nafarroako historiaren kapitulu garrantzitsuenetako batzuei dagokienez, garaiko beste kronikari ospetsuagoenaren gainetik zegoena (id. 233-253. or.). Ildo horretatik, Pirinioetako Estatuen sorreran gai gorena dena aipatu behar da. Bertan Garibay "más claro, explícito y crítico que autores con fama de muy críticos". Halaber, Nafarroako Antso Handiaren ondorengotzari buruzko "legenda" erabakigarria ere aipatu behar da. Garibay erabat aurka agertu zen, baina, hala eta guztiz ere, beranguago Zurita eta Marianak Garibayren kritika onartu egin zuten.
Azkenik, Garibayk hizkuntzalaritzaren eta euskal literaturaren arloan pilatutako beste merezimendu bat aipatu behar da. Garibayren garaian, oraindik ere, euskarazko kantu zaharrak eta konposaketa poetikoen hondarrak entzuten ziren bandoen eta leinuen arteko borrokaldien oroimen bizi modura. Horiek guztiak barneratzen dira Garibayren lan historikoan, bereziki, eskuz idatzitakoak; eta, horrez gain, errefrauak eta atsotitzezko esaldi edo esamoldeak ere barneratzen dira. Elegiazko konposaketek emakumearen eskutik antzina bizitza sozialean betetzen zuten funtzioari buruzko lekukotza ederra izateaz gain, Garibayren testu horiek baliagarri izan zaizkigu euskaraz konposatutako kantu zaharrenetako batzuk ezagutzeko, gure hizkuntza eta iragana ikertzeko harribitxi izan direnak (ikus horri dagokionez Juan Carlos de Guerra: Viejos textos del idioma. Los cantares antiguos del euskera, Donostia, 1924; L. Michelena: Textos arcaicos vascos, Madril, 1964, 75-79, 88-90, 90-92. or. Errefrauei dagokienez, zehatzago, J. de Urquijo: El refranero vasco. T. I.: Los refranes de Garibay, Donostia, 1919).