Konposatzaileak

Cotarelo Romanos, Frantzisko

Pianista eta konpositorea. Gasteizen jaio zen, 1884ko ekainaren 1ean. Donostian hil zen, 1943ko azaroaren 29an.

Musikarako gaitasun apartak zituen, ia ezagutu ere egin gabe, eta pianoan bikain jotzen zituen konposizio txikiak, eta, hamar urte bete baino lehen, errezitaldi bat egin zuen Logroñon, Cotarelo familia bertan bizi izan baitzen denboraldi batez, eta Franciscok lehen irakaspenak jaso eta Batxilergoa ikasi zuen. 1896an Madrilen kokatu zen eta Kontserbatorioan pianoa, harmonia, kontrapuntua, fuga eta konposizioa ikasi zituen, Juan Cantó, José Tragó eta Emilio Serrano irakasleekin. Hamasei urterekin lortu zuen pianoko lehen saria.

Karrera amaitu bezain laster, irakaskuntzan eta kontzertismoan murgildu zen, Espainiako hiriburuan, Lisboan eta beste hiri batzuetan emanaldiak eskainiz. 1911n Parisen Pianista Birtuosoen Nazioarteko Lehiaketa batean parte hartu zuen eta Ohorezko Lehen Domina lortu zuen. Urte batzuetan Santanderreko Real Club de Regatas klubeko piano-jotzaile izan ondoren, 1913an piano-jotzaile laguntzaile izendatu zuten Donostiako Gran Casinon; hamaika urteko ikasturtean hainbat kontzertutan parte hartu zuen, munduko artista handienekin lankidetzan: Manen, Cassadó; Thibaud, Francescatti, Conchita Supervía, Jose Mardones... Bakarlari gisa ere aritu zen, Arbósek zuzendutako Gran Casino orkestraren emanaldietan.

1913an, oposizio bidez, piano katedra bat irabazi zuen Donostiako Musika Kontserbatorioan, eta hogeita hamar urtez aritu zen kargu horretan; 1934an, berriz, Musikaren Estetika eta Historia azaltzera igaro zen.

Lanerako gaitasun handikoa, piano irakaskuntza eta errezitaldiak konposizioarekin tartekatu zituen, obra zabal eta anitzen egile izanik: kontzertu generoan honakoak utzi ditu: Hirukotea Sol minorrean; Arku-instrumentuetarako laukotea; pianorako bi sonata; Sonata montañesa, Nocturna eta Capricho español (biolin eta pianorako hiru pieza hauek); Piano eta orkestrarako kontzertua...; ahots eta pianorako hainbat eta hainbat kantu sortu zituen, Lope de Vegaren, Villaespesaren poesiak musikatzean bere kultura eta gustua erakutsiz. Antzerki lirikoa jorratu zuen eta bost ekoizpen egin zituen, hiru zarzuela eta bi haurrentzako komedia; lehen hirurak hauek dira: La última guardia, Alma navarra eta La Colegiala, 1909an (Antzoki Zaharra, Santander) eta 1929an eta 1930ean (Donostiako Victoria Eugenia antzokia) estreinatuak, hurrenez hurren. Nafar arimak bere garaipen handienetako bat eman zion maisuari; Federico Caballeren zarzuela konpainiak antzeztu zuen Easo ederrean eta beste hiri batzuetan, publiko eta kritikaren arrakasta lausengari guztietan lortuz; Martin Berruezo eta Miguel Pola dira liburuaren egileak -"komediografoa lehena eta poeta bigarrena", garaiko egunkari batean idatzi zen, Nafarroako Erriberako kantu ugaritan. Cotareloren beste lan bat Jaiotza da, Victor Espinosen eta Jose Maria de Arozamenaren testua, eta haren musikan Jesus Guridi eta Moreno Torroba konpositore arabarrarekin kolaboratu zuten.

AS

  • SALABERRI; Sabin et al. : Musika Araban. Vital Kutxa Fundazioa, Gasteiz, 1997.
  • CASARES RODICIO, Emilio (zuz. ): Espainiako eta Hispanoamerikako Musikaren Hiztegia. Egile eta Editoreen Elkarte Nagusia, Madril, 2000.

MSA 2007