Euskal zentral nuklearren afera edo arazoa 1973koa da. Urte horretan, Iberduerok Lemoizen, Deban eta Ispaster-Ean zentral nuklearrak ezartzeko plan hertsatzaile bat aurkeztu zuen. Herrialdeko giza kontzentrazio handia eta AEBko Atomic Energy Comission-en arauak direla eta, zentral nuklearrak milioi erdi biztanletik gorako herrietatik 50 kilometro baino gehiagora egotea ezartzen duen arauak kontuan hartuta, proiektuaren aurkako oposizioa erabatekoa izan zen. Esan, Gipuzkoa eta Bizkaia osoa eta Araba, Nafarroa eta Santanderren zati bat 50 km-ko muga gainditzen duen ekintza-eremuan daudela. Proiektuak 1.000 megawatteko bi gune ezartzea aurreikusten du Debarako, Mendata lurmuturrean, Itxaspe eta Elorriaga auzoaren artean, 300.000 m² eta 700 m-ko kostaldea okupatuz. Iberdueroko proiektuaren arabera, linea bat Aizarnarantz irtengo litzateke eta beste bat Elgoibarrerantz. Handik kilometro batera urtegi bat egongo litzateke. Proiektua lortzeko prestakuntzak berehala egin ziren, eta Mendata eta Sakoneta bezalako baserriak lurrak gaizki saldu beharrean aurkitu ziren, baina herritarren mobilizazioak eta proiektuaren aurkako mugimendu orokorrak geldiarazi egin zuten. 1976ko apirilaren 27an, Gipuzkoako Foru Aldundiak Daves Moore Iberia multinazionalak egindako txosten baten berri eman zuen osoko bilkuran. Txosten horren arabera, Deba ez zen Iberduerok proiektatutako zentral nuklearra instalatzeko kokaleku egokia. Deklarazio horrek pizgarri gisa funtzionatu zuen "Nuklearra ez den Euskal Kostaldearen Defentsarako Batzordea" eratzeko, udalen, elkarteen, elkargo profesionalen eta abarren parte-hartzearekin. Txostenak emandako argudioak — inguru horretan giza gehiegi biltzea, Iberduerok egindako azterketa nahikoa ez izatea, itsasoko sistema ekologikoari kalte konponezina egitea — baliozkoak izan ziren, eta, era berean, Lemoizen eta Ispaster-Ean zentral nuklearrak jartzearen aurka ere erabili ziren.
--
Jatorrizko testua: Ainhoa AROZAMENA AYALA
Itzulpena: ELIA itzultzaile automatikoa
Itzulpenaren berrikusketa: Iñigo Ramirez de Okariz Telleria