Monarkia eta noblezia

Nafarroako Karlos ii.a Gaiztoa

Normandiako kanpaina, errege espetxea (1355-1357). 1355eko uztailera aldera, Karlos ii.a Normandiaren kanpainaren buru hasi zen, frantsesaren mehatxupean zegoen karguaz. Baionan ontziratutako 2.000 nafar eta euskal kostaldeko beste leku batzuk Cherbourgen lurreratu ziren (abuztuan), galo boterean erori ez ziren normandiar plazak finkatuz. Baina frantziar erregeak Karlosen jabe egitea lortu zuen (1356ko apirilaren 5ean), oraingoan treta baten bidez ("yantar konbidatua", dio Vianako Printzeak), eta Louvreko espetxean sartu zuen, lehenik, eta Arleux-le-Pallueleko gazteluan, gero. Hala ere, Joan ii.aren gaiak okerrago zihoazen; Ingalaterrarekiko liskarrak apurtuta, Poitiersen garaitu zuten (irailaren 17an). 1356) Printze Beltzak eraman zuen Londresera. Haren ordez Karlos izurdea geratu zen, eta nafarra ere ez zen harekin ulertu, hasierako itxura izan arren. Parisko burgesia matxinatu egin zen (1357ko urtarrilaren 14an), Karlosen askapena eskatu zuen, Estatuen dei erregularra, etab. Iraultza parlamentarioa eta hiritarra da (kasu honetan Parisekoa). Karlosen askatasuna 1357ko martxoan dekretatu zen, Yanguasek erreproduzitutako dokumentuaren arabera, baina ez zen gauzatu behar; izan ere, aurtengo azaroaren 8tik 9ra bitarteko gauean, noble nafar talde batek —tartean Jacques de la Ruek— eta ikazkinez mozorrotutako Amienseko burgesek, erregea askatzea lortu zuten. "Orduan, ezbairik gabe -dio Campión-ek- itun bat negoziatu zuen Ingalaterrako Eduardo ii.arekin, Champagne eta Brie itzultzeko, eta bertan behera geratu ziren Normandiako dukerria, Amienseko dantzaldia eta Chartresko konderria, bi subiranoek elkar bereganatu arte". Izurdeak 10.000 libera eman zizkion Don Karlosi Toulouseko eta Bigorrako konderriko seneskaliari, 18 hilabeteko entzierroagatik.