Itzultzaileak

Haraneder, Joanes (1669?-17..)

Elizako euskara-itzultzailea. 1669 inguruan jaio zen. Ez dakigu noiz hil zen.

Donibane Lohitzune aritu zen apaiz-lanetan.

Itun Berriaren lehen itzultzaile katolikoa da. Itun Berriaren itzulpenaren eskuizkribua 1740koa da, baina ez zuen inprentarik ezagutu 1855 arte. Lau Ebanjelio ditu, Apostoluen Ekintzak, epistolak eta Apokalipsia. Aurretik hitzaurre bat du, eta bertan, Haranederrek honako hau esaten digu:"lehenago ere Itun Berria Jean Leiçarraga izeneko Beskoitzeko apaiz batek itzuli zuen euskarara, baina dohakabe honek erlijio katolikoa albo batera utzi zuen Kalbinoren sekta pozoitua babesteko eta pozoi horren kutsua nabaria izan zen bere itzulpenean ere; hori dela eta, Baionako artzapezpikuak hainbat elizgizoni itzulpen berri, fidel eta zorrotza eskatu zien, eta ondorioz, Maistre de Sacy eta P. Bouhours-i arreta eskaini zitzaien".

M. Harriet eta P.N. Dassance abadeek Haranederren lana argitaratu zuten 1854an izenburu honekin: <Iesu-Christo gure launaren Testament berria. Bi abadeek berrikusitako lau ebanjelioak soilik ditu, oharrekin, baita hiztegi bat ere herrialde osoan erabiltzen ez diren hitzak errepikatzeko. Lan argia, hizkera dotore eta argikoa da horren emaitza.

Bigarren itzulpena Philotea, edo devocioneraco bide erakusçaillea da, Toulouse, 1749. Ez da San Francisco de Salesen lan ezaguneko euskaraz dagoen lehen bertsioa, izan ere, badakigu Silvain Pouvreau-k euskaldunei ezagutzera eman ziela 1664an.

1750ean Gudu izpirituala agertu zen Toulusen, P. Lorenzo Scupoli-ren Combattimento espirituale-ren itzulpena; lan hori aurretik itzuli zuen Silvain Pouvreau-k, Haraneder-ek prefazioan aipatu zuena. Bistakoa da egilearen sinadura Nl. Ih. Dr. inizialekin ageri dela; horrek benetako ekarpenaren inguruko usteak piztu ditu. Michel-en ustez, J.H.D. (Joannes Haraneder Doctor) transkribatzean egindako huts egite tipografiko bat besterik ez da. Hala eta guztiz ere, D'Aranatz-ek Donibane Lohitzuneko Noel-Joseph Duvergier izenekoarengana garamatza; inizialek itzulpeneko lehen orrialdearekin bat egiten dute. Gudu izpirituala eta Philotea-ren antzekotasun estilistikoa dela eta, Lafitte-k hirugarren hipotesi bat ezarri zuen, hau da, bi lanak Haranederrek idatziak zirela Duvergier-en laguntzarekin.