Politikariak eta Kargu publikoak

Irujo Ollo, Pedro Maria

Pello.

Lizarran 1910eko otsailaren 23an jaiotako nafar nortasuna. Iruñean hil zen 1983ko otsailaren 24an.

Abertzaletasunean gaztetatik militatu zuen, 1930ean Eusko Abertzale Ekintza aukeratuz. Zuzenbidea ikasi zuen Madrilgo Euskal Kultur Elkarteko kide zela, eta bertako liburuzain izan zen 1931n. Daniel Irujo y Urra abokatu estellarraren semea zen, Nafarroan euskal abertzaletasunetik aurreratua. Lizarran dago, 1936ko uztailaren 18ko matxinada militarra hasi zenean, Andres Maria eta Manuel anaiekin Donostian biltzea lortuz. Une horretatik aurrera, 26 urterekin, gaztetasunaren zati handi bat galduko duen gertakarietan nahasiko da. 1936ko irailean Remigio Gandásegui gotzaina Donostiatik atera eta eremu nazionalera pasatzea lortu zuten. Egun batzuk geroago (irailaren 13an) itsaso zabalean atxilotu zuten, Donostia erori ondoren, informazio ondorioetarako, Frantziako lurraldera zihoanean. Gandáseguik Iruñeko agintari militarren aurrean egindako deklarazioak bizia salbatu zion, nahiz eta bere bizitzako hainbat urte bizitzen ikasi behar izan zuen edozein goizaldetan gauzatu zitekeen heriotza-kondena batekin. 1939an indultua eman zioten, baina espetxeak aurrera jarraitu zuen, Ciga margolariaren presentziarekin bakarrik arinduta, sei urte eta erdiko espetxealdian harekin ikasi baitzuen margotzen. Espetxetik atera da, Cuencara erbesteratuta. Handik, Ajuriaguerraren proposamenari jarraiki, Madrilera joan zen, euskal jarduera klandestinoan murgildu zen hirira. Hiru urterekin muga gainditu behar izan zuen, 1946ko irailean lankide batzuk erori egin zirelako. Hurrengo urtean, Eusko Jaurlaritzak Sofian eta Budapesten dituen Ordezkaritzetako kultura-agregatu kargua bete zuen, eta, ondoren, Argentinara joan zen, bere anaia Andres bizi den lekura. Buenos Airesen hainbat erakusketa egin zituen, Mar del Platako Flores Kaperotxipi-ko Azterlan-Galerian erakusketa iraunkor bat mantenduz. Bere lanetako batzuk bilduma partikular ospetsuetan daude. Arte kritikan ere aritzen da eta, 1960tik 1975era, Tierra Vasca zuzentzen du, ANVren argitalpena, Amerikan argitaratua eta honetan eta Europan banatua. Bere eskutik dator Por la libertad de Juan García Durán (Méjico, ed. CNT, 1956, 226 or. ). Franco hil ondoren Nafarroara itzuli zen, Iruñean bizi zela hil arte.

Frankismoaren ondoren Espainiako Estatuan egindako lehen hauteskundeetan Eusko Abertzale Ekintza alderdiko Senatari izateko hautagaia izan zen, 1977.