Filosofoak

ZARAGÜETA BENGOECHEA, Juan

1883ko urtarrilaren 26an Orion jaiotako filosofo gipuzkoarra, herriko medikuaren semea. Lehen mailako ikasketak Orion egin zituen, eta bigarren mailakoak Gipuzkoako hiriburuko marianistetan. 1903an apaiztu zen (Sem. Gasteiz). 1905etik 1907ra Lovainara joan zen, Mercier kardinalaren eskoletara joanez eta Filosofian doktoretza lortuz. Graduondoko ikasketak hasi zituenetik, irakaskuntzan jardutea erabaki zuen. Hala ere, gai filosofikoez gain, pedagogikoez, erlijiosoez eta gaur egungoez ere idazten hasi zen. 1908an Madrilgo Seminarioko Goi Mailako Filosofiako katedra zuzendu zuen eta bertako errektore izatera iritsi zen. 1917an Erlijio eta Moraleko irakasle numerario izendatu zuten Irakasleen Goi Eskolan eta, 1923tik aurrera, baita Zuzenbide eta Ekonomiakoa ere. Eusko Ikaskuntzaren sortzaileetako bat izan zen, eta Batzorde Iraunkorreko kide izan zen 1920tik gerrara arte. Nahiz eta Madrilen bizi, oso parte-hartze aktiboa izan du. Gortean ongi kokatua -Real Capillako funtzionarioa da- Elkarteak Madrilen konfiantzazko gizon bat behar izan zuen guztietan erabili zuen, gestioak egiteko edo aktibatzeko. Era berean, SEV defendatu zuen, Eusko Ikaskuntzaren II. Kongresuaren ondoren, prentsa integristak bere aurkako kanpaina desprestigiatzaile bat abiarazi zuenean. 1924an Instrukzio Publikoko Kontseilari izendatu zuten. Madrilgo Unibertsitate Zentraleko katedraduna 1931tik, pedagogia irakatsi zuen bertan, eta 1947tik, psikologia arrazionala, metafisikarekin batera. II. Errepublikan, Kultura Kontseilu Nazionaleko kide hautatu zuten, 1934an. Gero, babes irmoa eman zion kausa frankistari. Zientzia Moral eta Politikoen Akademiaren eta Espainiako Filosofia Elkartearen lehendakaritza jaso zuen. Gainera, Paris eta Boloniako Akademietako eta Nazioarteko Filosofia Institutuko kidea da, eta Kataluniako Unibertsitateko "Luis Vives" Institutuko zuzendaria. S. I. KAPITULUA Zientzien Aurrerapenerako Espainiako Elkarteko Filosofia eta Teologia Saileko presidentea da. 1971n, bere prentsa-artikuluen bilduma bat argitaratu zuen Berrogei urte kazetaritzan izenburupean, eta, horri esker, Kazetaritzako Francisco Franco sari nazionala jaso zuen. 1953ko maiatzaren 29an hartu zuen erretiroa, eta Zubiri, Marías eta Yela izan zituen dizipulu. Donostian bizi izan zen azken urteetan, eta han hil zen 1974ko abenduaren 22an. Ehun lan baino gehiago egin zituen. Hauek dira bere titulu nagusiak: Filosofiari buruzko sarrera orokorra, 1919; Arimaren arazoa psikologia esperimentalaren aurrean, 1914: Hizkuntzaren ekarpena balioen filosofiari, 1920; Bigarren irakaskuntza eta bereziak (Eusko Ikaskuntzaren II. Kongresua), 1920; Espainiera, 1925; Erlijioa eta morala, 1925; Mercier kardinala: bere bizitza eta doktrina-orientazioa, 1927: Intuizioa Henri Bergsonen filosofian, 1941; Bizitzaren kontzeptu katolikoa Mercier kardinalaren arabera, 1941; Kristautasuna bizitza-doktrina eta bizitza gisa, 1939; Filosofiaren oinarriak eta Sistema filosofikoen historia, 1943; Filosofia eskolastikoaren sarrera modernoa, 1946; Filosofia eta bizitza, 3. liburukia, 1950-1954; Oinarrizko pedagogia, 1953; Nire berrogeita hamar urteko lan filosofikoan landu ditudan hogei gaiak, 1958; Hiztegi filosofikoa, 1955; Guztion onerako arazoak, 1956; Espiritualismo kristaua, 1968; Filosofia ikastaroak, 1968; Ikasketa filosofikoak, 1963. Esan daiteke, oro har, Zaraguetaren funtsezko ahalegina joera modernoetan, bereziki bizi-korronteetan, kutsu tomistako filosofia tradizional katolikoa txertatzea dela. Berak berresten du kezka hori: "Nire filiazioa tradizionalista da. Baina ez dut tradizioa errepikapen gisa ulertzen. Kezkatu egin nau antzinako filosofia aurrera eramateak, gaur egungo pentsaerarekin eguneratuz, baina amore eman gabe".

Idoia ESTORNÉS ZUBIZARRETA