Legelariak

Aranburu, Miguel de

Gipuzkoako Batzar Nagusietako aholkularia, 1683ko maiatzeko Debako Batzarreko, 1687ko Segurako, 1690eko Villafrancako eta 1695eko Mutrikuko ahaldun nagusia, urte horretan bertan Gobernuaren aurrean probintzia ordezkatuz. Legelari ospetsu hau Tolosan jaio zen data zehaztugabean; berari zor zaio Gipzukoa probintziako Foru, lege, pribilegio, ordenantza, erabilera on eta ohituren 1696ko bilketa. Kontzeptu horrengatik urrezko bi ezkuturen dobloiak ordaindu zizkioten, "aintzatespenaren bidez, hain lan estimagarriaren bidez baino gehiago". Santiagoren Ordenako Zalduna ere izan zen, P. Henao eta Guip-eko Probintziako Artxiborako aurkibidea osatu zuen. Bere doktrina-ikusmoldea argi eta garbi agertzen da Tolosan 1691ko maiatzaren 5ean emandako irizpenean edo Miguel de Aramburu jaunak Gipuzkoako Probintziari emandako Santiago Ordenako Zaldunaren Gutunean, eta Probintzia bereko Zaldun Batzarkideen Batzorde baten erantzun xehea, Henao, Tolosa, 1894ko "Averiguaciones de Cantabria"n erreproduzitua. Euskal lurraz eta bere historiaz duen kontzeptua Armeniatik etorritako Tubalen, Noeren bilobaren, ondorengo euskaldunei suposatzen diena da, eta baita bere legeria propioa defendatzen duten foruzaleena ere, "herrialde bakoitzeko jabetza eta burutazio partikularrak oso anitzak direnez, legeak egoera guztietara aplikatu eta egokitu behar direlako". Aramburu da, beraz, Gipuzkoako foru-askatasunen doktrina klasikoa finkatzen lehena, eta foru-arauen lehen biltzailea, neurri batean idatziak baina batzuk sakabanatuak eta besteak ahozkoak. 1697an hil zen.