Sailkatu gabe

NAZIONALISMOA (PRENACIONALISMO)

Euskal nazionalismoa, ideologia politiko gisa, Europako gainerako herrialdeetan bezala, XIX. mendean sortu zen. Horrek ez du eragozten bere oinarri objektiboak lehenago bilatu ahal izatea eta bilatu behar izatea, batez ere XVIII. mendearen bigarren erdian, despotismo ilustratu espainiarraren garai gorena. Bi dira berezitasun prenazionalistaren eklosio honen fenomeno erabakigarriak: 1. Euskal kontzientzia baten eraikuntza progresiboa, bereziki historiografiaren eremuan. 2. Erdialdeko eta periferiako azken gatazkak. Hainbat autorek adierazi duten bezala (Mañaricúa, Monreal), XVI. mendetik pentsamendu politiko bat dago, kantabrismoa, antzinako euskal hizkuntza-nazioaren (Leizarraga, Axular, XVI. mendea) jatorrizko komunitate bio-kultural koherentearen (noblezia unibertsala) nolabaiteko ideiaren berri ematen duena. Oihenart XVII. mendeko historialari zorrotz batean (Vasconia tvm Ibericae tum Aquitanicae) aspaldiko garaietatik Pirinioetako bi aldeetan dagoen erromatarren aurreko nazioaren ideia.

Mito batzuk -nazionalismoa ez da zientzia bat, sinesmen bat baizik- eta esterotipo partekatuak, iragan baten, ahaidetasun baten eta hizkuntza komun baten kontzientzia, «Beste» batzuen ikuspegia (gaztelarrak, frantsesak, etab.), orube komun bat partekatzeko sentimendua (Euskal Herria) eta solidaritatearena, orube hori oroigarri bat besterik ez denean (euskal koloniak), nolabaiteko osagarritasun eta administrazio-osagaietatik eratorritako lotura ekonomikoak (haien arteko lotura politikoa eta administrazio-osagaia).

Bestalde, kanpo-elementu erabakigarri bat dago: XVIII. mendearen erdialdetik aurrera, euskal erakundeek Espainiako Koroaren ministroen eta haien burokraziaren aldetik jasoko duten tratu desberdina. Izan ere, aski ezaguna denez, Karlos III.ak bere politika administratiboari (zentralismoa, dirigismoa, kintaz osatutako armadaren eraketa) Esquilacheko matxinadatik ematen dion aldaketak eragin handia izango du euskal foraltasunean. Jaurlaritzaren eta Nafarroaren arteko gatazka etengabea izango da mende osoan zehar. Horren ondorioz, urte horietan sentimendu biktimista bat sortzen hasi zen eragindako biztanleriaren artean, eta gero eta etsaitasun handiagoa Estatuko gainerako lurraldeetan «salbuetsitako probintziekiko» eta Nafarroako Erresumarekiko, aduana-ikuspuntutik independenteak, eta kontrabandoak Gaztelarekiko duen irabazi-asmoaren onuradunak. Dokumentuak aztertuz erraz ikus daitekeenez, etengabeko gatazka horrek beste elementu bat gehitzen dio probetxuz gaindiko kontzientzia bat sortzeko prozesuari; izan ere, etnikoki anai-arrebak eta ondokoak diren lau lurralde baino ez dira beren ahalmen tradizionalak kentzearen sentsazio gero eta narritagarriagoa sentitzen dutenak. Bertako ordezkariek informazioa trukatu eta beren iritziak kontsultatzen dituzte; ohiko Konferentzien bidez, Euskal Probintziak; ohiko korrespondentzia baten bidez, Nafarroa, oraindik izaera juridikoa benetakoa duena, Estamentu-Gorteekin eta Erregeordearekin. Konbergentzia ekonomiko-konstituzionalaren prozesua (Rodríguez Garraza, 1988), zatikatutako lehen mailako nazio bati buruzkoa.

Ikusi NACIONALISMO (Aurkibidea).

Jatorrizko testua: Estornés Zubizarreta, Idoia

Itzulpena: Batua itzultzaile automatikoa