Politikariak eta Kargu publikoak

Amilibia Machimbarrena, Miguel

Abokatua eta politikaria. Donostian jaio zen 1901eko azaroaren 15ean eta bertan hil zen 1982ko urriaren 6an.

Gipuzkoako diputatu sozialista 1936ko hauteskundeetan. Gipuzkoako familia aristokratiko batean jaioa. Bere aita, Eustasio Amilibia Calbeton (1876-1927), Artilleriako teniente koronela izan zen eta VI Bakearen Markes titulua zuen, eta Eustasio Amilibia Egañaren biloba zen, Donostiako alkatea eta, neurri handi batean, hiriko harresien eraispenaren egilea.

Miguel Amilibia bost anai-arrebetan bigarrena izan zen, eta Zuzenbidea ikasi zuen, abokatutzan arituz. 1932an Gipuzkoako Aurrezki Kutxaren zuzendariorde letratu postua lortu zuen. Urte horretan bertan, Alejandra Soroa Gfeller argentinarrarekin ezkondu zen. 1934an afiliatu zen PSOEn, eta 1934ko Urriko Iraultzako auzipetuen defentsa lanetan aritu zen. Gipuzkoako diputatu aukeratua, Estatutuen Batzordeko kide izan zen.

Gerra Zibila hasi zenean, Gipuzkoako Defentsa Batzordeko presidente izendatu zuten, eta kargu hori bete zuen 1936ko urrian Eusko Jaurlaritza eratu zenean hura desegin zen arte. Eusko Jaurlaritza eratu ondoren, Lan Saileko aholkulari juridikoa izan zen denbora labur batez. 1937an Euzkadiko Komite Zentral Sozialistako idazkari aukeratu zuten. Ondoren, Artilleriako tenientea izan zen Bizkaiko eta Asturiasko fronteetan, eta Estatu Nagusiko kide izan zen azken eskualde horretan. Gijonetik ontzi batean irten eta Kataluniara iristea lortu zuen, eta han egon zen Gerra Zibila amaitu arte.

Gerra Zibilaren ondoren, Frantziako erbestean, Eusko Jaurlaritzan zuen hegemonia nazionalistaren aurka agertu zen, eta AEBetako erbestean ez zituen besarkatu Santiago Aznar Eusko Jaurlaritzako sailburu sozialista PSOEtik kanporatzea eragin zuten tesiak, eta korronte beltzaren ondoan mantendu zen, bere anaietakoren bat (Tacho, besteak beste) militatzen zuten komunistekiko sinpatiekin.

Amilibia agintari frankistek eskatutako pertsonen zerrendan zegoenez, Frantziatik irtetea zaildu egin zitzaion eta 1942ra arte ez zuen Argentinara heltzerik lortu. Hego Amerikako herrialdean idazle, kazetari, literatur aholkulari eta itzultzaile gisa bizimodua atera zuen.

1977an itzuli zen Espainiara, eta Euzkadiko Ezkerraren inguruan kokatu zen lehenik, gerora ezker abertzalerantz eboluzionatzeko, Herri Batasunaren Mahai Nazionaleko kide izatera iritsiz.

Hainbat lan argitaratu zituen, hala nola: Espainiako Gerra Zibila (1971), Los batallones de Euzkadi (1977) eta Egin egunkariarekin eta Punto y Hora astekariarekin kolaboratu zuen.

  • BARRUSO BARÉS, Pedro; JIMÉNEZ DE ABERÁSTURI CORTA, Juan Carlos. Gerra Zibilaren hasiera Euskadin, Frantziako dokumentu diplomatikoen bidez. Jean Herbette enbaxadorearen txostenak (Donostia: 1936ko uztaila-urria). Donostia: Kutxa Fundazioa, 2003; orr. 181.