Eskultoreak

Irazu Mendizabal, Pello

1963an Andoainen jaiotako artista gipuzkoarra.

Arte Ederretan lizentziatua, eskultura espezialitatean, Leioako Arte Ederretako Fakultatean, 1988. urtean (Euskal Herriko Unibertsitatea). 1989an Londresen bizi izan zen, eta 1990 eta 1998 artean New Yorken. Gaur egun Bilbon bizi eta lan egiten du eta Eusko Artisteen Elkarteko (EAE) kidea da.

Bere obra eskultorikoa izan da batez ere, eta hasieran minimalismora eta formalismora hurbiltzen bada ere, burdina izanik sorkuntzarako oinarrizko elementua, eskulturak eskaintzen dituen forma, ideia eta material berrietara egokituz eboluzionatzen du. Bere lehen lanak Oteiza bezalako artisten eskultura ikuskerarekin estuki lotuta egon ziren, bai espazioa estimatzerakoan, bai materialak erabiltzerakoan. Bere izaera berritzailea zela eta, pixkanaka material ezberdinak sartu zituen.

Bere egungo obra eklektikoagoa da eta kontzeptuaren dibertsifikazioa hedatuz joan da. Etxearen, habitataren, egunerokotasunaren ideia landu du bere okupazioan eta espazioen irudikapenean eta bere lanetan.

Txomin Badiola eta Angel Badós-ekin batera, Euskal Eskultura Berria deiturikoaren kidetzat hartzen da, azken bi hamarkadetan bere eskultura-proiektuen sendotzean parte hartuz. 80ko hamarkadatik aurrera Euskal Herriko eta Espainiako eskulturan izandako berrikuntzaren funtsezko figuratzat jotzen da, eta oso soluzio pertsonalak eta eduki sozial handiagokoak lortu ditu.

Francisco Calvo Serraller-en hitzetan, 2002ko martxoan:

"Eskultore honek, 1980an bere ibilbide publikoa hasi zuenetik, tentsio artistikoari eutsi dio bere obran, betiere mugaldeko eremurik larrienean, mugak haztatuz baina identitatea galdu gabe, eskulturaren, pinturaren eta marrazkiaren artean mugituz; irudiaren, egituraren, formaren eta kolorearen artean, nahiz eta dilatazio sintaktiko eta sinboliko horrek guztiak espazioarena beste ohe ernetzailerik ez izan, non Irazu benetan sostengatzen baita".

1998ko irailean, ATV (Telebistako Zientzia eta Arteen Akademia) Sarien irudia den estatuatxo bat aurkeztu zuen, eta Samotraziako Garaipenaren alegoria abangoardista bat da.

Beste artista grafiko batzuekin batera (J.R. Amondarain, J. Balda, N. Basterretxea, J.M. Corral, J.M. Lazkano, E. López, M. Muniategiandikoetxea, A.I. Roman, D.Salazar, R.Ugarte eta J.L. Zumeta), Elkarrik serigrafiatu eta serie mugatuan erreproduzitutako eta argitaratutako lan grafikoko trilogia bat duten Trilogías Diversidad y Sinergia arte-karpeta batzuk egiten.

Hainbat tailerretan parte hartu zuen eta 1998an Donostiako Artelekun tailer bat zuzendu zuen. Urte batzuk geroago, 2002an, Juan Genovés eta Jacobo de la Peñarekin batera, Gijongo Merkataritzak Arte Garaikidearen III. Aste Nazionalaren barruan antolatutako Artista Tailerretan parte hartu zuen. 2007an, VISUAL APPOINTMENTSen parte hartu zuen. Abiadura bisuala: jardunaldi bisualak, Bilbao Arte Fundazioak antolatuak.

Bere ibilbidean zehar sariak eta bekak lortu ditu: 1982an Kultura Ministerioaren beka bat jaso zuen eta 83an Eusko Jaurlaritzaren beste bat. 1983an eta 1985ean, Hirugarren Saria jaso zuen Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak antolatutako Gure Artea lehiaketan; 84an, berriz, Eskulturako Lehen Saria jaso zuen Gasteizko IV. Biurteko Plastikoan, eta Bilboko Windsor Kulturgintza erakusketa-proiektuen II. edizioko irabazle izan zen.

Hainbat deialdi instituzionaletan parte hartzen du, hala nola Gasteizko Plastikako Biurtekoan (1982), Gipuzkoako Artista Berrien Lehiaketan (1982), Gure Artean (1983, 1985 eta 1987) edo Bizkaiko Artean (1987), baita Espainiako eta Europako azoketan ere. 1985ean Oviedo Hiria Artearen V. Bienal Nazionalera joan zen, eta 1986an, Bilboko Windsor Galeriak aurkeztutako ARCO Nazioarteko Arte Azokara lehen aldiz joan zenean, Pontevedrako IX. Bienalean parte hartu zuen.

1987an, Joan Miró Marrazketako I. Hirurtekoan parte hartu zuen, Bartzelonan, eta Galería Fúcaresek ARCOn aurkeztu zuen. Hurrengo urteetan, berriz, Madrilgo Galería Soledad Lorenzok aurkeztu zuen azoka horretan (1989, 1990, 1992, 1994, 1995, 1996 eta 1999). 2003an, azkenik, Galería Moisés Pérez de Albéniz-en ere parte hartu zuen.

Irazuren obra artistikoak etengabe agertzen dira nazioarteko azoka eta sariketetan. Horrela, Madrilgo Galería Fúcaresek ART Colognen aurkeztu zuen 1985ean, eta Basileako Azokan 1986an. Azoka horretara beste urte batzuetan ere joan zen (1989, 1992). 1993, 1994) Galería Soledad Lorenzo madrildarrarekin. 1986an Nuremberg-eko (Alemania) Kunsthalle-ko Nazioarteko V. Marrazketa Hirurtekoan parte hartu zuen eta 1992an Fellbach-eko (Alemania) V. Hirurtekoan aurkeztu zen.

1983tik, Bilboko Arteder Galerian eta Bilboko CAMeko Kultur Aretoan Arteder 83 erakusketetan bere ibilbidea hasi zuenetik, ugariak dira artista honen bakarkako erakusketak. Horrela, 1985ean Bilboko Galería Windsor Kulturgintzan aurkeztu zuen bere lana; 1986an Madrilgo Galería Fúcaresen; 1987an Bizkaiko Artean; 1988an Espai 13 Fundació Joan Miró de Barcelonan eta Pello Irazuren eskutik: 1987-1988an Madrilgo Galería Soledad Lorenzo Galerian eta 1989an Bartzelonako Joan Prats Galerian.

Laurogeita hamarreko hamarkada New Yorken egin zuen lehen erakusketarekin hasi zuen, zehazki John Weber Gallery-n (1991); 1992an Madrilen, Soledad Lorenzo Galerian, Pello Irazu: eskulturak eta marrazkiak erakusketa aurkeztu zuen. New York 1990-1992 eta Caracasen (Venezuela) Alejandro Otero Ikusizko Arteen Museoan. 1993an Valentziako Galería Charpan eta, berriz ere, New Yorkeko (Estatu Batuak) John Weber Galleryn.

Hurrengo urteetan, Euskal Herriko galeria pribatuetan erakusketak egiten jarraitu zuen, 1998an Donostiako DV Galerian edo 2000n Bilboko Imatra Galerian, baita Estatuko, Europako eta Amerikako galerietan ere. 1994an, Bartzelonako Galería Joan Prats-en, Baltimoreko (Estatu Batuak) Grimaldis Gallery kostaldean, Santanderreko portuko Palacete del Embarcaderon egindako Pello Irazu erakusketan eta Pello Irazuren jarri zituen erakusgai: Real World Madrilgo Galería Soledad Lorenzon; 95. urtean Galería Manuel Ojeda de Las Palmasen eta Zaragozako Galería Fernando Latorren. 1997an Madrilgo Galería Soledad Lorenzon, Espacio Caja de Burgoseko Pello Irazuren eta Iruñeko Galería Lekuneko Habitaten erakusketa berria. Hurrengo urtean X-51 the wound izeneko erakusketa aurkeztu zuen New Yorkeko (Estatu Batuak) John Weber Galleryn eta Pello Irazuk Donostiako DV galerian; eta 99an Pello Irazuk Malagako Arkitektoen Elkargoko Arte Galerian. 2000. urtean Pello Irazu: daylight Madrilgo Galería Soledad Lorenzon. 2001ean Genevako (Suitza) Künstler Blancpain Stepczynskiren Der Galerie-n aurkeztu zen eta 2002an Bartzelonako Joan Miró Fundazioan eta Soledad Lorenzo Galerian Pello Irazu izeneko erakusketarekin. Mimendi 308.

2003. urtearen amaieran, eta 2004ko urtarrilera arte, ARTIUMen, Vitoria-Gasteizko Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoan, Zatiak eta lotiak = Illos y Durmientes izeneko erakusketan, bere lanik berriena erakusten du. Erakusketa hainbat marrazkik osatzen dute (pintura eta paper gaineko zinta itsaskorra), aretoko hormen gainean zuzenean margotutako bi mural handik eta bi eskulturak, horietako bat tamaina handikoa, non Irazuk norbanakoak espazio arkitektonikoekin eta eguneroko objektuekin duen harremanaren inguruko lan-ildoan sakontzen duen. Erakusketa honen bidez, azken urteetan Madrilen, Bartzelonan, Londresen eta New Yorken erakutsi duen euskal artistarik handienetako baten sorkuntza berriena ezagutu daiteke.

Baita 2004an ere, Pello Irazu Pliegues izeneko erakusketan. Eskultura eta marrazkiak, bere azken lanak Madrilgo Galería Soledad Lorenzon erakusten ditu. 2006an Iruñean Let it bleed izeneko erakusketa jarri zuen Moisés Pérez de Albéniz Galerian eta baita Pello Irazu ere: gauza guztiak, pasio elementala, fruitu bitxiak Bilboko Colon XVI Galerian. 2008an New Yorken Pello Irazu: home> erakusketa jarri zuen eta Madrilgo Galería Soledad Lorenzon Pello Irazu: universo de suturas. 2009an Pello Irazu: suntsitu gabe bizi = suntsitu gabe bizi erakusketa aurkeztu zuen Donostiako Koldo Mitxelena Kulturunean eta Bilboko Carreras Mugica galerian.

Erakusketa kolektiboetan 1982an hasi zen parte hartzen, Bilboko, Iruñeko eta Lizarrako La Caja en el Arte erakusketan, Donostiako, Bilboko, Iruñeko eta Gasteizko San Telmo Museoko Geometricos vascos erakusketan, Gasteizko V. Bienal Plástica erakusketan, Gipuzkoako Artista Berrien Lehiaketan eta Oñatiko Euskal Pintoreen Lehiaketan. 1983an Autorretratos que itinera por Bilbao, Pamplona, Donostia y Vitoria-Gasteiz izenekoan parte hartu zuen; EAE Urkiolan eta Bilbon; Bilbao 2005 Bilboko Aurrezki Kutxa Munizipalaren Kultur Aretoan eta Gure Artea Gasteizen. Urtebete geroago, Bilboko Windsor Kulturgintzan Egungo Eskultura Bizkaitarrean parte hartu zuen; Bilboko Aurrezki Kutxa Munizipalaren Kultur Aretoan; Madrilgo Arte Ederren Zirkuluan 20 Euskal Artista; Gure Artea Donostiako San Telmo Museoan, Bilbo eta Gasteizko Plastika Museoan eta Gasteizko VI.

1985. urtean, Donostiako San Telmo Museoan ikus daitekeen titulurik gabeko burdinazko pieza batekin hirugarren Saria lortu zuen urtean, Gure Artea ekimenean parte hartu zuen Donostiako Museoan, Iruñean, Bartzelonan eta Salamancan, Euskal Artisten I. Aretoan, Bilboko Banco Bilbaoren Kultur Aretoan eta Bilboko Pintura Lehiaketan. Hurrengo urtean, Bilboko Windsor Galeriak ARCOn aurkeztu zuen; Gazteriaren Institutuak Madrilgo Arte Ederren Zirkuluan antolatutako Arte Gaztearen Erakusketan, Nervión Bilboko Aurrezki Kutxa Munizipalaren Kultur Aretoan, Temps d'eskultura: G. Irazu, S. Flores, E. Martinez Bartzelonako Caixa de Pensiones Fundazioko Erakusketa Aretoan, Oviedo Hiria Artearen V. Bienal Nazionala eta ART Cologne Koloniako (Alemania) Galería Fúcaresekin. 1987an, Isabel II.aren Madrilgo Kanaleko Erakusketa Aretoan, ARCO'87n, Madrilgo Galería Fúcaresekin, espazio baterako obra. Eskulturak: Mª Luisa Fernández, P. Irazu J.L. Moraza, Gazteriaren Institutuak antolatua, Madrilgo Amadís aretoan, ART 17'87, Basileako (Suitza) Fúarras galeriarekin, Jeunes Sculpteurs Espagnols: Colomer, Irazu, Martínez AREA Centre d'Arte Contemporain de Castres (Frantzia), IX Bienal de Pontevedra, Cinco Siglo de Arte español, Dynamiques et Interrogations en Musée d'Art Moderne, ARC, Paris (Frantzia), Bizkaiko Gure Artea'87 Bilbon, Margoketa, eskultura, grabaketa = Pintura, eskultura, grabatua eta 80ko hamarkadako belaunaldia Eskultura : Arabako Arte Ederren Museoaren funtsak Donostiako San Telmo Museoan.

Hurrengo urteetan, Irazuren lanak oso ugariak izaten jarraitzen du, bai Euskal Herrian, bai Espainian eta baita atzerrian ere; hala, 1988an, Zaragozako Sástago Jauregian Egungo Eskultura Espainiarrean parte hartu zuen; Kunsthalle de Nurembergen V. Nazioarteko Marrazketa Hirurtekoa; (Alemania), DEU en Galería de Sástago de Zaragozan; Panspau Pazu Sancho Artisti Spagnoli Contemporanei, Via Mesanako biribilgunean, Milanen (Italia). 1989an A ras du sol, le dos ou mur. Jeunes Sculpteurs Españols Bruselan (Belgika); ARCO'89 Madrilgo Galería Soledad Lorenzorekin, Madrilgo Cinema Galerian Javier Museoarekin, Madrilgo Cinema Galerian Javier Museoarekin eta Madrilgo Cinema Galeriarekin Madrilgo Cinema Museoarekin Hurrengo urtean, ARCOn, Madrilgo Galería Soledad Lorenzorekin, Veneziako Bienaleko Apertorekin, Sculpture Contemporaine Espagnolerekin Troyeseko Centro de Arte Passages-en (Frantzia), Fundació Alemaniako Sant Jaume Museoko Collecó Testimonirekin, Museo de Sant Jaume

Laurogeita hamarreko hamarkada aurrekoa bezain emankorra da. 1991. urtean Kunst Europan parte hartu zuen Berlingo Neve Gessellschaft fur Bildende Kunst-en (Alemania); 1992an Madrilgo Galería Soledad Lorenzok berriz aurkeztu zuen Irazuren lana urte horretako ARCOren edizioan eta Los Laurogei erakusketan parte hartu zuen Parisko La Sala Cultural de Pasajes erakusketan. 1993an Madrilgo Soledad Lorenzo Galeriak ARCO Ferian Future Perfect aurkeztu zion Vienako (Austria) Heiligenkreuzerhof-en, ART 24'93 Soledad Lorenzo Galeriarekin Basileako Ferian (Suitza), Paper Gainean Madrilgo Soledad Lorenzo Galerian, Gipuzkoako Arte Arte Erakusketa garaikidean Eskuraketak 1982-1992. Donostiako San Telmo Museoa eta Bartzelonako Joan Prats Galerian Dibuix.

Erakusketa kolektiboak egin ziren 1994an Espainiako Artisten 80-90eko hamarkadak Madrilgo Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofían, ART 25'94 Galería Soledad Lorenzorekin Basileako Azokan (Suitza), Paper Work John Weber Galleryn New Yorken (Estatu Batuak), Palmako Arte Garaikidearen Amaierako Lekukotasuna 1995ean, ARCOn, Madrilgo Galería Soledad Lorenzorekin, Atenaseko (Grezia) Art Athina 3'95. A International en Christopher Grimes Gallery de Santa Mónica (Estatu Batuak), 11 Margolariak / 10 Eskultoreak laurogeiko hamarkadan. Bilboko Rekalde Aretoko Arte Garaikidearen Bilduma,Testimoni 94-95 bilduma La Caixa Fundazioan, Palman, eta Stuttgarteko Small Plastik Triennale bilduma. 1996an, ARCOn berriro ere, Madrilgo Galería Soledad Lorenzorekin, Museum Moderner-eko Abstract / Realen Kunst Stiftung Ludwig Wien de Viena (Austria), Los 80 en las Casas del Águila y la Peña de Santillana del Mar, Arte Español para el fin de siglo en Centro

1997an Por sus fueros liburuan parte hartu zuen. Bizkaiko Foru Aldundiaren Funtsak Rekalde Aretoan, Bilbo, La casa, su idea eskultura berriaren adibideetan Madrilgo Erkidegoko Erakusketa Aretoan, Arte Espainiarra mendearen amaierarako Valentziako Atarazanetako Aretoan, Arte Garaikidea Español Bilduma Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía de Madrid eta Mexikoko Arte Ederren Jauregia: Euskal Museoa Windsor Kulturgintzaren 25. urteurrena Foru Artxiboko Erakusketa Aretoan = Foru Artxiboko Erakusketa Aretoa Bilbon. 1998an, La Coruñako Itsas Estazioan, Lurralde pluralean, 96-97 lekukotza bilduma. 10 urte. Testimoni Bilduma 1987-1997 Madrilgo La Caixa Fundazioan, Argitasuna eta ilunantza 1987-97 Eivissako Arte Garaikideko Museoan, Puntu itsua Spanischen Kunst der 90er Kunstraum Innsbruck-en (Austria) eta Marrazki germinalak Madrilgo Reina Centro Museoan. 1999an, ARCO Madrilgo Galería Soledad Lorenzorekin, El Salto del Caballo Iruñeko Galería Lekunen, Donostiako DV Galerian, Imágenes de la Abstracción Sala de las Alhajasen eta Madrilgo Museo Español de Arte Contemporáneo izandakoaren eskutik, Art 30 Basel Galería Soledad Lorenzo de Madrid; 90eko hamarkadako arte espainiarra Spanische Kunst der 90er Kunstraum Innsbruck-en (Austria), Imago 99ren esparruan aurkeztutako erakusketa: Gaztela eta Leongo Juntak eta Salamancako Unibertsitateko Argazki Zentroak, Txomin Badiolak / Pello Irazuk mila bederatziehun eta laurogeita bederatzi antolatutako argazki eta bideo topaketak Iruñeko Lekune galerian, Klasizismo berri baterantz. Hogei urte espainiar eskulturan, Madrilgo Arte Ederren Zirkuluan, Alacanteko Eduardo Capa fundazioaren babesarekin, eta Interior, mende bateko ikuspegi intimoak Vigoko Caixavigo Kultur Zentroan.

2000. urtean bere lana ondorengo erakusketetan dago ikusgai: Remirada. 80ko hamarkada Arabako Arte Ederren Museoko bilduman Arabako Arte Ederren Museoan eta Gasteizko Amarica aretoan, Marrazki germinalak Hannoverreko Splenger Kunstmuseum-en; (Alemania), Konfinak, begiradak, diskurtsoak, irudiak XX. mendeko muturretan, Madrilgo Erkidegoko Erakusketa Aretoan. 100. urtea, 2000. urtea Madrilgo Kultur Zentroan, Etxe-arteak - Etxeko Agertokiak Donostiako Koldo Mitxelenako Erakusketa Aretoan, Indomestikoak Bilboko Imatra Aretoan eta Kontzeptuari buruzko ideiak. Gaur egungo espainiar eskulturara hurbilketa Iruñeko Ziudadelako Arma Aretoan. Hurrengo urtean Dos milenios en la Historia de España; 1000-Año 2000 en Musées Royaux d'Art et Histoire de Brusela (Belgika), Pintura, Eskultura, Bideoa Iruñeko Moisés Pérez de Albéniz Galerian, Eraiki eta deseraiki. Laurogeita hamarreko hamarkadan, Ibizako Museu d'Art Contemporani-ko Testigantza Bilduman eta Tenerifeko Santa Cruzeko Antonin Artaud Adierazpen Garaikideko Liburutegian Euskadiko arterik berrienari eskainitako erakusketa kolektiboan. 2002. urtean, espaziora egindako bidaia: 50 urte Espainian eskulturan, Burgosko Casa del Cordón Kultur Zentroan eta Conceptes de l'espai-n, Txomin Badiola, Christian Boltanski eta Jean-Marc Bustamante-rekin batera, Bartzelonako Joan Miró Fundazioan; eta 2003an Iruñeko Moisés Pérez de Albéniz Galeriak aurkezten du.

2004an, Caja de Burgoseko arte garaikidearen bildumako funtsetan parte hartu zuen, Arte Ederren Museoan eta Santanderko Ekialdeko Merkatuan. Bartzelonako Caixa Forumeko bi bildumen topaketa, Serralves de Portugal Fundazioaren funtsekin egindako erakusketa, eta La Caixa Fundazioarena, 90. hamarkadako arte portugaldarra eta espainiarra lotzen dituena (Irazu). La Caixa Fundazioaren Arte Garaikideko Bildumako zura, pintura eta zinta itsasgarria). Nafarroako Museoak antolatutako arte garaikideko erakusketan ere ikusgai dago bere lana. Arte Garaikideko AENA bildumako formatu handiko lanak eskaintzen zaizkio ikusleari, normalean Espainiako hainbat aireportutako (A Coruña, Madril-Barajas, Palma, Santander eta Zaragoza) paretetan zintzilikatu eta espazioak apaintzen dituztenak.

Erakusketa kolektiboak oso ugariak izaten jarraitzen dute hurrengo urteetan. Urtero itzultzen da ARCOra, 2005 eta 2010 artean. 2005ean, gainera, Bilbon, Santanderren, Donostian, Kanaria Handiko Las Palmasen eta Basilean egin zituen erakusketak, eta 2006 eta 2010 artean 38 erakusketa kolektibotan parte hartu zuen, bai Espainian, bai atzerrian (Mexiko, Palermo, Oporto, Berlin, Basilea...).

Bere lana bilduma eta museo hauetan dago irudikatuta: ARTIUM Bilbao Arte Garaikidearen Museoa, Bilbao Arte Garaikidearen Museoa, Bilbao Arte Garaikidearen Museoa, Bilbao Arte Garaikidearen Museoa, Bilbao Arte Garaikidearen Museoa, Bilbao Arte Garaikidearen Museoa, Bilbao Arte Garaikidearen Museoa, Bilbao Arte Garaikidearen Museoa, Bilbao Arte Garaikidearen Museoa, Bilbao Bilbao Arte garaikidearen Museoa, Bilbao Bilbao Museo Bilbao