Pello Errota.
Inoizko bertsolari ezagunenetakoa. Asteasun jaio zen 1840ko abenduaren 23an, eta 1919ko otsailaren 3an hil zen.
Pello Errota txikia zen, baina bizitasun handikoa. Errotaria zenez, bere errotaren diru-sarrera txikiak handitzeko, etortzen zitzaizkion kontrata guztiak onartzen zituen. Garai hartako bertsolari inprobisatzaile aktiboena izan behar zuen. Bere izena orduko egunkari edo aldizkariek euskal jaiei buruz egiten dituzten aipamen guztietan agertzen da. Iritzi orokorra da bere lankideen artean hain bat-batekotasun azkarreko eta hain "eztena" (eztena) ironia zorrotzeko bertsolari gutxi eman direla bertsolaritzaren argotean. Onartzen zuen, halaber, auzi honi edo hari ahapaldiak egiteko edozein eskaera. Ofizioko bertsolaria zen, beraz. Baina beste konposizio batzuk ere idatzi zituen, berari jaiotzen baitzitzaion hori egitea. Gizalegez oso aberatsa eta pintoreskoa da. Bai plaza publikoetan, bai bertso-paperetan ere, bere ekoizpena oso ugaria izan behar zuen. Bere alaba, Mikela, aitaren kopista izan zen urte askoan, eta bere memoria bikainari esker, ahanzturatik salbatu ahal izan dira 80 urteren buruan aitak diktatu eta berak idatzitako konposizioak.
Bere alabak, Micaela Elíceguik, 1963an, bere aitaren bizitza kontatu zuen, bertsolaria, aitaren, aitona-amonen, familiako oroitzapenen eta karlistadakoen bizitza miresgarriro kontatuz euskaraz, 1879ko Elizondoko Euskal Jaiak, Jose Bernardo Otañorekin batera joan zen txapelketetan parte hartzeko, Argentinara joan zen 1895eko Euskal Jaietan. Kontakizun honek Auspoaren 32. ale osoa hartzen du, 33. eta 49-50. liburukietan jasotako bertsogintzarekin osatua. Hainbat autore arduratu dira "Pello Errota"-ren ahozko ekoizpenaz, baina batez ere Manuel Lekuona Ahozko Euskal Literaturan.
Bere azken bertso kantatu eta inprobisatuak, Asteasuko elizaren atarian, lan berrien inaugurazioa dela eta:
"Au dirdizuetazken-akenian,zer
egin
bear dezueniltzen naizenian:errosayo bat esannere
baitan, zerura
joan dedin Pello
zuzenean"
Erref. Elícegui, Mikaela-Zavala, Antonio S. I.: Pello Errotaren bizitza bere alabak kontatu, Auspoa, 32 ( 1963); Pello Errotak egindako bertsoak bere alabaren arbidearekin, Auspoa, 33 (1963); Zavala, A.: Pello Errotaren itzala (Pello ta bere senide ta ondorengoen bertsobilduma), Auspoa, 49-50; Lecuona, M.: Euskal ahozko literatura, Auñamendi, 45 (1964); Zavala, A.: Bertsolaritzaren historiaren bosquejo, Auñamendi, 37 (1964).