Bertsolariak

Egaña Makazaga, Andoni

Bertsolaria, idazlea, artikulugilea, gidoilaria... 1961eko urriaren 2an Zarautzen jaioa.

Euskal Filologia ikasi zuen Gasteizen, eta 1990era arte hasi zen kultura-animatzaile gisa lanean. Orduan utzi zuen bere lana, eta Zarautzera itzuli zen, bertsolaritza, literatura edo kazetaritzako sorkuntza-lanetan aritzeko.

1980ko eta 1982ko Txapelketen ondoren bertsoaren mundura erakarrita, batez ere Xabier Amurizak haietan egindako lanagatik, 1982ko Lizardi Sarian egin zuen debuta jaioterrian. 1986an, lehen Txapelketa Nazionalean (Bertsolari Txapelketa Nagusia) parte hartu zuen eta finalera iritsi zen. 1989an, finala errepikatuko zuen hurrengoan, eta  hurrengo hirurak 1993an, 1997an eta 2001ean irabazi zituen. Uztapiderekin batera, txapel nazional gehien irabazi dituen bertsolaria da. 1991ko Gipuzkoako txapelketan ere parte hartu zuen, eta txapeldunorde geratu zen. 1999an, Gipuzkoako herrien artekoa irabazi zuen, Julen Zulaika eta Iñigo Manzisidor "Mantxi"-rekin batera.

Bertsolaritzako figurarik garrantzitsuenetako bat da,  txapelketetan izandako lorpenengatik ez ezik, saioz saio, bertsolaritza sorkuntzari bertsoa egiteko prozesuaren azterketari eta mugimenduari berari eginiko gogoeten eta lanen inguruko ekarpenarengatik ere. Bertsolaritza modernoaren teorialaririk nagusienetako bat da.

Bere arrakasta, gogoeta landuaren ondoren, arte honen barrunbe guztien inguruan lortutako teknikaren eta ezagutzaren jabetzan  datza. Hizkuntzaren forma eta erregistro guztien jabe da eta une eta beti du esateko modu bakoitzerako hitz egokia aurkitzeko gaitasuna. Maisu bat da ideia berriak aurkitzeko eta une horretan entzuten ari den jendeak berehala hartzeko moduan azaltzeko; batez ere, badaki nola egokitu aurrean duen jendeari komunikatzeko. Gai serioak edo sentimentalak, era guztietako umorea, ironia... mota eta estilo guztietan bene-benetako bertso sortzailea da.

Bertsolaritzaz gain, profesionalki hainbat artikulu idatzi ditu egunkarietan, hala nola "El Diario Vasco", "Euskaldunon Egunkaria", "Argia" eta abar, telebistarako gidoiak; eta aurkezle-lanetan aritu da Euskal Telebistako (E.T.B.) Balinda programan. Hainbat liburu idatzi ditu eta diskoren bat argitaratu du.

Bere literatura-ekoizpenetik, haur-literaturako zenbait lanez gain, hainbat liburu ere argitaratu ditu: egunkarietan argitaratutako hainbat artikuluren bilduma, Aitaren batean (Elkar, 1990); ipuin bilduma bat, Sokratikoek ere badute ama (Erein,1989); bertsolaritzari buruzko saiakera bat, Jon Sarasuarekin batera, Zozoak beleari (Alberdania, 1997);  Pausoa noiz luzatu eleberria (Elkargintza Fundazioa - Alberdania, 1999) (azken honekin, 1999an, Euskadi Literatura Saria  irabazi zuen); gazte-irakurleari zuzendutako Basarri bertsolariaren biografia, Basarri  (Sendoa 1999); Zaudete geldi pixka batean  (Elkar, 2000) hau ere gazteei zuzendua; eta, Jon Sarasua eta Joxerra Garziarekin batera,  El arte del bertsolarismo, (“Bertsolaritzaren artea”), (Bertsolari liburuak, 2001) lau hizkuntzatan argitaratua. 

Disko bat argitaratu du bere bertso batzuk kantatuz, Tximeletak sabelean (Kea, 1994). Dozena bat doinu konposatu ditu, eta emanaldi publikoetan erabiltzen diren beste hainbat musikarik  sortutako beste  batzuen  ekarpena egin du. Bertso idatzien sari batzuk ere irabazi ditu.

Bost urtez (1995-2000,) Euskal Herriko Bertsozale Elkartearen ikerketa-arloko arduraduna izan da, erakunde horren zuzendaritzan parte hartuz. Eskolan ahozkotasuna lantzeko metodo bat lantzen ari da.

--

Jatorrizko testua: Félix Irazustabarrena Arsuaga

Itzulpena: ELIA itzultzaile automatikoa

Itzulpenaren berrikusketa: Joseba Rodriguez Zuazua