Historialariak

Guerra, Juan Carlos de

Geneaologista eta heraldista gipuzkoarra, kasualitatez Donostian 1860ko abenduaren 27an jaioa eta Arrasaten, bere jatorrizko hirian (Gipuzkoa), 1941eko urriaren 2an hila.

Jaioterrian egin zituen lehen ikasketak, eta 1878an graduatu zen batxilergoan. Ondoren, Legeetako karrera egin zuen Madrilen, eta titulua lortu zuen 1883an. Urte batez Donostiatik pasantian ibili ondoren, Arrasaten kontsulta ireki zuen 1884an, Guerraeneako bere oinetxean biziz. Ikasketa historikoen zale amorratua, eta bereziki heraldika eta genealogiakoen zalea, espezialitate honi buruzko bere argitalpenek eman zioten izena jakintsuen munduan. 1883an, Diccionario heráldico de la nobleza guipuzcoana liburuaren lehen liburukia ireki zuen, non Gerrak Gipuzkoako ehunka oinetxeren armarriak ezagutzera eman zituen. Bigarren liburukia 1888an etorriko zen. Ordurako, gure genealogistaren izena zabal-zabal ezagutarazia zen, eta 1887an Historiaren Errege Akademiako kide izendatu zuten. 1895etik 1912ra, maiz kolaboratu zuen Donostiako Euskal-Erria aldizkarian, Ensayo de un padron histórica de Guipúzcoa según el orden de sus familias pobladoras (3.400 familia baino gehiago biltzen ditu) lanarekin. Donostian berrargitaratu zuen lan hori, 1928an, liburuki bakarrean. 1908an "RIEV" aldizkarian kolaboratu zuen, eta 1911n "Euskalerriaren Alde" aldizkarian; azken horretan, bandokideen arteko borroka zaharrei buruzko ikerketak egin zituen.

1918an hizlari gisa parte hartu zuen Eeko I Kongresuan. Euskaldunak. Horrez gain, lan hauek egin zituen: La heráldica entre los euskaldunes (1905), Diccionario Heráldico hiztegiarekin erreproduzitua Estudios de heráldica vasca (1910) izenburupean; Armorial de linajes conocajes en el solar éuskaro, colaboracion en la "Geografia General del País Vasco-Navarro", Provincia Vascongada, pp. 271-458; Esteban de Garibayk konposatutako Espainiako Handitasunetan jasotako leinu basatien genealogia-ilustrazioak, "RIEV"-en kolaborazioa, gero 1933an argitaratua eta 1970-1972 urteetan Jaime de Querexetaren "Diccionario onomástico y heráldico vasco"-ren eranskin gisa erreproduzitua izan dena (I. liburukia, pp.). 447-570, eta IV, or. 459-543). Gernikako Juntetxeko agiritegi nagusian gordetzen diren genealogien eta frogen aurkibidea (1923); Oinaztarrak eta ganboatarrak. Euskal banderizoen rola, Bilboko familia biztanleak aipatuz XIV. eta XV. mendeetan, Donostia 1930. Guerra testu zaharrak inprimatzen ere aritu zen, sarrera eta ohar jakintsuak erantsiz. Horri dagokionez, Viejos textos del idioma (Hizkuntzaren testu zaharrak) lana aipatuko dugu. Euskararen kantu zaharrak, Donostia, 1924.

Tira, ez dugu ohar biografiko txiki hau itxi nahi Guerraren jardunaren beste alderdi bat aipatu gabe: idazle eta hizlari euskaldun, erraz eta atsegin gisa ezaugarritzen duena. Horri dagokionez, azpimarratuko dugu Ama Birjiña Arantzazuko Kondaira bere lanak 1890eko Donostiako Lore Jokoetan saria jaso zuela, mende hasierako euskararen ortografia bateratzeko lanetan parte hartu zuela eta Eskualzaleen Biltzarraren kide fundatzailea izan zela. 1922an Gure olerki zar-zarrak izeneko hitzaldi aipagarria eman zuen. Gerraenea oinetxea 1973an eraitsi zuten, urbanizazio modernoari bide emateko.

Erref. Gerra, Joan Karlos III.a Espainiakoa, ESPASA Enclopediakoa; J. Urkixokoa: Hizkuntzaren testu zaharrak. "Revista Internacional de Estudios Vascos" aldizkaria, 1924, pp. 379s; Villasante: Historia y Literatura Vasca, pp. 355-357; Estornés Lasa, B. Muniain F.C. Literatura, Euskal Herriko Entziklopedia Orokor Ilustratukoa, III, pp. 233-235.